Hekimanne | Feray Coşkun'un Kişisel Blogu

Orwell&Huxley hangisi haklı?

21:06

George Orwell ve Aldous Huxley..... bugünkü yazımda fikirleriyle misafirlerim....Sanırım 1940’lı yıllarda her ikisi de gelecek zamandaki dünya düzeni ve yönetim sistemleri üzerindeki tahminlerini kitaplarında yazmışlar. Ve biz, onların geleceğiyiz...... bakalım bize neler olmuş, bakalım hangisinin tahmini tutmuş.

İkisi de insanlığın bazı güçler tarafından kontrol altına alınıp mutsuz ve dejenere hale getirileceğini söylüyorlar. Fakat yöntemler konusunda farklı fikirler öne sürmüşler.

George Orwell, bütün insanların totaliter bir yönetim altında, onun “Big Brother” (büyük birader) adını verdiği bir sistemin gözetimi ve denetimi altında yaşamak zorunda kalacaklarını söylüyor. Komünizm, faşizm, tek adam rejimi, parti devleti vs.....gibi

Aldous Huxley ise Brave New World (Cesur Yeni Dünya) diye bir tez ileri sürmüş.

Orwell’e göre dıştan dayatılan bir baskı bize boyun eğdirecek. Huxley’e göre ise insanları özerklikleri, olgunlukları ve tarihlerinden yoksun bırakmak için Büyük Birader’e gerek yok, insanlar süreç içinde üzerindeki baskıdan hoşlanmaya, düşünme melekelerini dumura uğratan teknolojileri yüceltmeye başlayacaklar.

Orwell kitapları yasaklayacak olanlardan korkuyordu. Huxley’in korkusu ise kitapları yasaklamaya gerek duyulmayacağı, çünkü artık kitap okumak isteyecek kimse kalmayacağı şeklindeydi.

Orwell bizi enformasyonsuz bırakacak olanlardan, Huxley pasifliğe, egoizme sürükleyecek kadar enformasyon yağmuruna tutacak olanlardan korkuyordu.

Orwell hakikatin bizden gizlenmesinden, Huxley hakikatin umursamazlık denizinde boğulmasından korkuyordu.

Orwell esaret altında bir kültür haline gelmemizden korkarken......Huxley, büyülenmişcesine, haz içinde, bir şeyle meşgul olarak ömür tüketen önemsiz bir kültüre dönüşmemizden korkuyordu, yani gününü televizyon, bilgisayar, telefonla tüketen yığınları tahmin ediyordu.

İnsanlar sadece acı çektirerek denetlenmiyordu, insanlar hazza boğularak da denetleniyorlardı.

Kısaca Orwell bizi nefret ettiğimiz şeylerin mahvetmesinden korkarken, Huxley bizi sevdiğimiz şeylerin mahvedeceğinden korkuyordu.

Hangisi haklı çıkmış?.... bana göre maalesef ikisi de haklı.... bizim coğrafyamızda üzülerek görüyorum, ikisi de haklı.....

Oğuzname’den Selaron’a

08:46

Kendine kök salmak

15:27

Benden öykülere devam......

Ağaç gibi köklenmek değil, kuşlar gibi uçmak istiyorum demiştim ya, meğerse bu iş o kadar basit değilmiş. Basit olmadığını otuz yılda anladım. Otuz yıl, insanı çıldırtan bir yavaşlık gibi görünebilir ve zaten öyle, çıldırtacak kadar yavaşım.

Düşüncelerimdeki, yargılarımdaki, kararlarımdaki hatta hayallerimdeki bu yavaşlık beni nasıl kasıyorsa, günlük hayatta tam aksi pire gibiydim. Çizgi film karakterleri gibi, bir orada bir buradaydım. Eskisi kadar olmasa da hala öyleyim. Kırk yıldır çalıştım, hâlâ çalışıyorum, üç çocuk büyüttüm, bir kütüphane dolusu ıvır zıvır yazdım, bir o kadar okudum.

Bir de taşındım, şehirler, mahalleler, evler, işler değiştirdim. Evimdeki demirbaşlar çocuklarım ve hayvanlarım. Onları nereye gidersem yanımda taşıdım, gerisi lafı güzâf....

İşte bu süreçte bilmeden köklenme mevzusuna dalmışım. Önce çılgınca nereliyim ben krizine girdim, kök salıcam ya, dede yurdum neresiyse oraya yerleşeceğim. Tabii yok öyle bir şey Yunanistan'dan, Makedonya'dan, Suriye'den gelen atalarım var. Hangi yere yerleşip kök salmalıyım kararını veremedim. Bu arada da durduğum yerde duramıyorum. İki yıllık mecburi hizmet süresinde bile dört ev değiştirdim.

Veee anladım ki ben herhangi bir memlekete kök salamayacağım, sevgili Feray dedim, bundan sonraki felsefen, doğduğun değil, doyduğun yer felsefesi olsun. Hem evin ne önemi var ki, alt tarafı dört duvar değil mi? Önemli olan anı biriktirdiğin eşyalardır. Böylece eşya toplama sürecim başladı.

Annemin ve anneannemin kullanmaktan vazgeçtikleri eşyaları yani çöplerini anı diye aldım, bir de benim kendi taka tukam var. Bir de olaya ruhani bir hava veriyorum, o kadar teatral davranıyorum ki, gözlerim nemlenerek bu eşyaların dili olsa da konuşsa, neler görüp geçirdiler falan deyip kendim de inanıyorum. Beş on sene böyle devam ettim. Ama bu arada taşınmalarım da sürüyor. Hatta İzmir'de hayatımın bir dönemi var, topladığım şeyler eve sığmamaya başladı, başka evler açtım.

Bu arada da antin kuntin kurslara gidiyorum. Dünyaya ait hiç bir şeye değer vermeye değmez, tüm bağlılığınızı eşyadan çekin ve insana yönlendirin diyen gurumtrak bir adamın seminerlerine katıldım. Kader, gerçeği bu adam sayesinde karşıma çıkarmıştı, guru bozuntusunun dediğine göre, önemli olan insandı. Tabi ki memleket, ev, eşya değersizdi. Onlara anlamları ben yüklemiştim, yüklediğim gibi de geri alırdım. Aldım da ve enerjimi, emeğimi, sevgimi, saygımı, paramı insanın hizmetine sundum. Kısaca insana köklenmeye çalıştım. Offffff dostlarım offff, çok zor bir dönemdi. Neden derseniz, şimdiye kadarki köklenme konusundaki fikir değiştirmelerimde evler, eşyalar peşime takılmamıştı. Halbuki insan kötü, eğer seni sömürüyorsa, bundan asla vazgeçmiyor. Ben artık size köklenmeyeceğim, yoruldum, yıprandım, usandım desen de kurtulmak çok zor ama imkansız değil.

Ayyyyyy lafı çok uzattım. Ne yapayım bunların hepsini uzun uzun yaşadığımdan kısa kısa anlatamıyorum. Sonunda bir çemberde bu durumumu yana yakıla birisine anlatıyorum, ne dese beğenirsiniz, bal rengi saçlı ve bal rengi gözlü bir kadındı, sen köklenmişsin dedi, sen kendine köklenmişsin, onun için evden, eşyadan, yerleşmekten, insandan korkuyorsun. Hepsini kendine saldığın köklere ve özgürlüğüne tehdit olarak görüyorsun.

İşte geçenlerde soğan kavururken keşfettiğim en büyük korkum buydu. Dört bir yanım tehdit unsurlarıyla doluydu. Ama bilmiyorlar, kadın deneyim yüklü, mübareğin yaşamadığı şey yok, eskiden benim gibilere şerbetli derlerdi. Yani artık zarar verilemez.

An itibarıyla, korkmama hiç gerek olmadığını gördüm, benim için hiç bir memleket, hiç bir ev, hiç bir eşya, hiç bir insan vazgeçilmez değil, Feray'dan gayrı......

Uzun, ince bir yol

15:14

La invitada

19:59

Çemberlerde (beni okuyanlar çember deyince neyi kastettiğimi biliyorlar) mutlaka kimsenin oturmadığı bir boş sandalye, eğer yere oturulmuşsa boş minder olur. O boş sandalyede hem hiç kimse oturmaz hem de herkes oturur.

Görüntü olarak orası boştur ama sen içindeki istediğin dönemi, arketipi, duyguyu....vs. oraya oturtabilirsin.

Ben ilk zamanlar bunun ne demek olduğunu pek anlamamıştım, zaten çember teorik olarak anlaşılacak bir şey değil, anlamak için kesinlikle denemek lazım. Gidip, o sessiz kasırgada savrulmadan, parçalanmadan ve başkalarını parçalanır görmeden asla anlaşılamaz.

Ateş başı masalcıları, bu boş sandalyeye La invitada diyorlarmış. Oradakilerden birisinin ya da daha fazlasının ruhunun oraya oturduğuna inanıyorlar, çünkü ona ihtiyaçları var. Yani La invitada herkesin ihtiyaçlarını temsil ediyor.

İlk katılmaya başladım, boş sandalyeye ne isterseniz oturtun dediler. Ben de üzüntülü, sıkıntılı bir şeyler oturttum. Sandım ki onları içimden çıkardım..... ne çıkarması🤣 zaten içimde fazlasıyla varlar bir de karşıya oturtmuşum, yani kurtulayım derken duble stres.....

Sonra o kadar çok çembere katıldım ki, her seferinde oturtacak farklı şeyler denedim sonunda beni en rahatlatan çocukluğumda karar kıldım.

O bilge bir çocuk, olana bitene, yaşanmış acı ve tatlılara masum gözleriyle bakıyor, henüz hiç kötülük işitmemiş kulaklarıyla dinliyor.... ben bir yandan çemberin ahalisiyle bir bütün, bir sarmaşık olurken, bir yandan da onu gözlüyorum, tepkilerini izliyorum.

O benim sağduyumun gizlediği masumiyetim, egomun yok saydığı saflığım, o benim içimdeki, taa merkezimdeki mücevherim, o benim iyiliğim, güzelliğim, sorgusuz sualsiz seven yanım.....

İlk önceleri onu sadece çemberlerde dış dünyaya çıkarırken, giderek bu saatleri ve yerleri artırdım. Sinemada, alışverişte, seyahatte ve hatta işte...... iş yerinde, hele insan benimki gibi bir iş yapıyorsa, çocuğun orada ne yaptığını merak mı ettiniz......

Bir babaanne torunuyla beraber muayeneye gelmiş, bel ağrılı bir hasta, yatırdım muayene ediyorum, torun çaktırmadan masamı karıştırıyor.... reflex çekicini aldı, inceledi sanırım beğendi ve çekicin yarısından çoğu dışarıda kalacak şekilde cebine koydu. O sırada ben hem onunla hem de çocuk yanımla gözgöze geldim..... orada sadece kendim olsam, bırak bakayım onu, o oyuncak değil hem de izinsiz hiç kimsenin bir şeyini almamalısın derdim.... o benim dışarı çıkarıp oturtduğum çocuk yanımın yanına gitti, çekici gösterdi, hiç konuşmadan birbirlerine gülümsediler.... babaannenin işi bitti, kadıncağızın olanlardan haberi yok, kapıdan çıktılar, bir dakika sonra sekteterimin sesini duydum, ver bakayım onu, o doktorun muayene şeysi, ayıp alınmaz...... çocuk yanımla göz göze geldik, tühhhh yakalandı dedi, gülümsedim......sekreter, hocam alırken görmediniz mi diyor, gördüm dedim, gördüm ama.... anlatsam da anlamazsın....