Mesela kadınlarda libidoyu artırmak için nar kullanıyorlar, hem yiyorlar, hem suyunu sıkıp bedenlerine sürüyorlar, hem de vajinaya dolduruyorlar


Mısır’a  bir kaç kez gittim. Aslında turlara katılmayı sevmem. özgür olmak isterim, ama Mısır'da turda olmak şart gibi. Tüm turlar, ufak tefek farklılıklar dışında aynı. Aynı yerleri dolaşıyorsun, papirus yapıyorsun, lotus kokuları sürünüyorsun, hiyelogrif yazıyla adını yazdırıyorsun. Hatta aynı sohbetleri yapıyorsun. Aman allahım bu piramitleri nasıl yapmışlar? Bu kadar ağır ve büyük taşları nasıl taşımışlar? Kesin uzaylılardan yardım almışlardır. Sfenks nereden bakarsan bak, sana bakıyor, yani aynı anda herkesle göz göze, bunu nasıl ayarlamışlar? Kahire Müzesi’ndeki her materyale bakarsan ve ne olduğunu okuyup incelersen bir aya ihtiyacın var.....vs.


Ben bunlara baktım tabii, benzer sohbetleri de yaptım. Genelde gezerken, gezinin somut bilgilerini yazarım. Hani her yerde bulunabilecek ansiklopedik bilgiler. Eve geri dönünce, izlenimlerime sıra gelir. Bu yazıyı mısır gezilerimden çok sonra yazdığım için, hangi sefer hangi yere gitmiştim sırasını tam hatırlamıyorum ama oldukça fazla yer gördüm. Onun için aklımdaki sıraya göre yazıyorum.
Ya Champollion olmasaydı?

Mısıra ilk gidişimde, yanıma üstünde Kleopatra desenleri olan kırmızılı, yeşilli bir elbise ve Christian Jacq'ın yazdığı Ramses serisini aldım. Nil üzerindeki gemiye bindim, elbisemi giydim, kamaranın balkonuna oturup 2. Ramses'in hayatını okumaya başladım. Çok ilginç bir deneyimdi, gerçeklerden koptum sanki. Yeni krallık döneminin ( yaklaşık M.Ö 1279) 67 yıl hükümdarlık yapan, en ünlü firavunu sanki yanı başımdaydı.
İyi ki Rosetta taşı ( Reşit taşı) bulunmuş, iyi ki Champollion gibi süper dil zekası olan birisi hayatını bu taştaki yazıları çözmeye adamış. Sonunda kutsal yazı anlamına gelen hiyelografik yazı çözümlenmiş. Binlerce yıl öncesinde neler olup bittiği göz önüne serilmiş.

KAHİRE
Pis, karışık, trafik ışıkları yok. Arabalar sürekli korna çalıyor, yanlarını birbirine sürterek geçtiklerinden neredeyse hepsi kazadan çıkmış gibi. Selahaddin Eyyubi Kalesi, Kavalalı Mehmet Ali Paşa Camii herhalde tüm Türk turistlerin götürüldüğü yerler. Biz de ayağımızın tozuyla gittik. Hava çok sıcak olduğundan gün içinde dışarıda fazla kalmamak lazım, onun için sabah çok erken ya da gün batımı gezmelisiniz.

 Akşam üstü güneş biraz çekilince tuktuklara bindik ve Han El Halil Pazarı'na gittik, burada bir Türk Kahveci varmış, onu arıyoruz ( Bu arada şimdi düşünüyorum, neden aradığımıza anlam veremiyorum, bir kaç günlüğüne gitmişsin, yöre insanıyla vakit geçir değil mi) neyse tuktuktan indik, bulmaya çalışıyoruz, o sırada dışında etlerin sallandığı, anlatılamayacak kadar pis bir kasap dükkanından elinde satırla bir adam fırladı, üstü başı kan...Tabi ben oraya çakıldım kaldım, adam beni öldürecek herhalde derken, tuktukçu tercüme etti, et alın diyormuş....
Kahire'de bir de ölüler şehri var, aslında mezarlık ama içinde yüzbinlerce insan yaşıyormuş. Sefalet inananılır gibi değil.
GİZZA
Kahire'den 20 km. uzakta dünyanın yedi harikasından birisi olan piramitler var. Firavunların gizemli mezarları. Keops, Kefren, Mikerinos....Rehber, yapılış tekniklerinden taşların tonlarca ağırlığından bahsetti, piramitlerin çevresi satıcılarla ve deve sahipleriyle dolu, sürekli önünüzü kesiyorlar, tutup çekiyorlar, etraf turizm polisleriyle kaynıyordu, onlar da develerle dolaşıyorlar. Keops Piramidi'nin içine girebiliyorsunuz, denedim ama çok dar, karanlık, kendimi dışarı attım...ve ünlü Sfenks.. Bir gören bir daha aynı sfenksi göremiyormuş, çünkü yüzü alçı taşından yapılı olduğundan tuzlanma nedeni ile eriyormuş.




Sakkara'daki basamaklı piramit, kralların tören alanı


 ve ardından Abu Simbel tapınağı'nı gezdik. Abu Simbel'i 2.Ramses isyancı Nübyelilere (Sudan)gözdağı vermek için yaptırmış, dağ oyularak yirmi yılda yapılmış. Aslında Assuan Barajı'nın suları altında kalacakmış, kayalar kesilerek taşınmış. Bir de çatladığı için bitirilememiş bir dikilitaş gösterdiler, öylece yerde yatıyordu.

Tanrı Horus adına adanmış Edfu Tapınağı, Tanrı Amon adına yapılan Karnak Tapınağı, Luksor Tapınağı kum altında kaldıkları için yıllarca korunmuş, olağanüstü şahaserler....

Bir de kral mezarlarının bulunduğu Krallar Vadisi var. Yıllarca nerede olduğu aranmış, sırayla bulunmuş, en son da Carter, Tutankamon'un mezarını bulmuş. Buralarda 6 yıl yaşamış, her yeri talan etmiş, en değerlileri British Museum'a kaçırmış.


Assuan Barajı'nın eskisini 1898'de İngilizler, yenisini de 1960'da Ruslar yapmış. Bir baraj gölü var, Göl kenarından geleneksel teknelere biniliyor ve Philae Adası'ndaki İsis Tapınağı ziyaret ediliyor. Aklımda kalan, çok sıcak bir gündü, çok sinek vardı.

Dr. Ferhotep, yani ben

Yazıtların okunabilmesiyle çözümlenen, yaşam, yönetim, savaşlar, hukuk, mimarlık, din hakkında bir çok bilgi geçmişe ışık tutuyor. Google'da biraz sörf yapsanız, mısır uzmanı olacak kadar bilgi var. Ben o zaman yaşasaydım diye düşündüm ve yine aynı mesleği yapsaydım. Tıp eğitimi veren okulları varmış mesela. Bildiğimiz tıp fakültesi işte, Per Ankh ( Yaşam Evi) demişler. Genel bilgiler öğrenildikten sonra uzmanlık alanları ayrılıyormuş, gözle uğraşanlar, dişle uğraşanlar, ...vs. diye. Mumyalama işlemi öncesi, kafa, göğüs ve karın boşluklarını boşaltırken organları gözlemişler. Anatomi bilgileri çok fazla yani.  Anatomi bilmeden tıp olmaz derdi bir hocamız. En çok travmalar ve enfeksiyonla uğraşmışlar. Enfeksiyon yayılmasın diye yaptıkları ballı bir tarifleri var, okudum, öğrendim ve uzunca bir süre bal yiyesim yok. Kırıklarda, aynı şimdi yapıldığı gibi kırık uçlarını uç uca getirip sabitlemişler. Gangrende ki tedavileri de aynı, hasta uzvu kesip atmak. Afyon'u biliyorlar, acıları dindirmek için kullanıyorlar, sarımsak astıma iyi gelir diyorlar. Diş eti hastalıklarını, şekerin yaptığına inanıyorlar ve böyle hastalara şekeri yasaklıyorlar. Allerjilerde erkek çocuk annesi sütü kullanıyorlar, yılan zehirinden panzehirler yapıyorlar. Hani hepinizin duyduğu beyin ameliyatı hikayesine gelince, ruhsal sorunları olanların kafasına delik açıyorlar, kötülükler çıkıp gitsin diye, demek ki o sırada kafa içi basıncı düşüyor ve iyilik hali oluyordu.

Sünnet yapıyorlar, kadınları oturtarak doğurtuyorlar.
Mesela kadınlarda libidoyu artırmak için nar kullanıyorlar, hem yiyorlar, hem suyunu sıkıp bedenlerine sürüyorlar, hem de vajinaya dolduruyorlar. İnanılmaz ama günümüzden bir bilgi size, narın östrojen düzeyleri üzerinde olumlu etkileri olduğu bulunmuş. En ünlü doktorları, Dr. İmhotep. Eğer ben Mısırda doktor olsaydım, adım ne olurdu ki? Dr. Ferhotep????



İskenderiye
Günü birlik geldik. Günümüzde sadece ismi kalmış İskenderiye Feneri'nin kalıntıları üstüne yapılmış Kayıtbay Kalesi'ni dışarıdan gördük.Ama İskenderiye Kütüphanesi çok güzeldi. Kahire'ye nazaran bir tık daha sakin ve temiz, tabii daha uzun kalınsa mutlaka daha çok fikrim olurdu, belki başka bir sefere








Şeyhin Limanı
Mısır denilince bir de Kızıldeniz kıyıları var tabii. Ben Şarm el -Şeyh'e ( Şeyhin Limanı) gittim. Sina dağı ile Kızıldeniz arasında kalan kıyı şeridinde bir şehir. Aslında çölün bir parçasıymış. İsrail, Mısır savaşı sonrası bir süre İsrail'de kalmış, işte o yıllarda cennet gibi yeşillendirilmiş, oteller, turistik mekanlar yapılmış. Ardından Camp David anlaşması sonrası, Mısıra geri verilmiş. İsim vermeyi sevmiyorum ama eğer Şarm el- şeyh'e giderseniz, Oasis otel'de kalın, otelin hemen önündeki iskelenin yanlarında inanılmaz resifler ve dünyanın en ilginç balıkları var.Her müslüman ülkede olduğu üzere, her yer çok pis, Nil nehrinin şehirlere yakın kısımlarında çöpten barajlar var. Gemilerde, Fransız ahçılar çalışıyor, yemekler tatlı soslu gibi. Geleneksel yemeklerinin dayanılmaz itici bir kokusu var. Nedenini araştırdım,kakule kokusu, oralılar hêl diyorlar, ingilizcesi cardamom. Benden uzak olsun bu koku. Son gidişimde, turistlerin milliyetlerini gözlerken öğrendim ki, en çok İtalyanlar geliyormuş, onun için her yerde İtalyan rest. açılmış. Harika tabi, makarna candır. Öncekilerde verdiğim kilolarımı, son gidişimde aldım. Hediyelikler bol ve ucuz. Gidin, görün ve eliniz boş dönmeyin.

Kesti, bizzat gözlerimle gördüm.

Neyi seyretmeyi seviyorum diye düşününce, açık ara film seyretmeyi diyorum, onu da sinemada seyretmeye bayılıyorum. Sık olmasa da tiyatro ve konserlere de gidiyorum. Ama Türkiye'de müzikale gitmek kolay değil. Çünkü yok, sahnelenmiyor. Neyse işte, geçen hafta seyrettim dünyaca ünlü bir Broadway klasiğini. Beauty and the Beast( Güzel ve Çirkin). Broadway'e uyarlanan ilk ve en başarılı Disney filmiymiş. Bir çok ödüle sahip, on üç yıldır sahneleniyormuş, yirmiden fazla ülkede otuz beş milyon kişi seyretmiş. Türkiye'de de ilk kez Zorlu Center PSM de sahnelendi. Benim gibi gidiyorsanız, Boğaziçi köprüsünden Avrupa yakasına geçince 2. çıkıştan çıkarsanız Zorlu hemen orada, Ya da metrobüs ile giderseniz son durakta. Yani ulaşması çok kolay.
Zorlu  PSM'nin ihtişamı
Zorlu PSM'de her şey büyük, aşırı yüksek tavanlar, hangi amaca hizmet ettiği belli olmayan geniş boşluklar, metal renkleriyle pekiştirilmiş mekanik bir görüntü. Arada temsilin tanıtım afişleri olmasa, bir uzay üssüne mi geldik diyeceksiniz. Bilet kontrol ve yer gösterme için eğitilmiş gençler de, o kadar yapay bir kibarlık ve samimiyetsizlik var ki. Daha önce The Phantom of the Opera için de gelmiştim, bu kadar batmamıştı bana, bu biraz görgüsüz görüntü. Belki karnım aç, ondandır bu hassasiyetim. Ama koltuklara hiç lafım yok, rahat, ergonomik, sanıyorum her bir koltuk sahneyi rahatça görecek bir mimariyle düzenlenmiş.
Ve perde
Oyun başladı, orkestra harika çalıyor. Besteci Alan Menken. Bir çok bestesi var, besteleriyle 8 Oscar, 11 Grammy, 7 Altın Küre almış. Müzikler öyle böyle değil yani. Oyuncular, kostümler, ışık oyunları, danslar tam bir şölen. Açlığımı da çantamda hep taşıdığım, dışı bitter, içi acı badem ezmesi çikolatamla bastırdım. Her şey mükemmel yani.
Konuyu duymuşsunuzdur. Güzeller güzeli Belle, büyülenerek canavara dönüşmüş prense aşık oluyor. Prens olduğunu bilmeden tabii. Aşk kalpten kalbe gider, görüntüyle alakası yok mesajını alıyoruz. Bu karşılıklı hissedilen büyük aşk büyüyü bozuyor. Sahnede büyü bozulmasını nasıl canlandıracaklar? Dumanlarla, yanıp sönen ışıklar arasında, canavar havada uçuyor, süzülüyor, dönüyor. Belli ki bizim göremediğimiz iplere bağlı. Bu arada canavar yakışıklı prense dönüştü, ışıklar aydınlandı, orkestra muhteşem bir aşk şarkısı çalıyor, Belle yerde oturmuş söylüyor. Prens yere inecek, sarılıp öpüşecekler, mutlu son....
Eni konu, bütün salon sonunu bildiği bir gösteride nefesini tutmuş bekliyor. Ama böyle olmadı, olamadı. Prens yere inemedi, ipi dolandı, hemen perde kapandı, yerlerinizden kalkmayın teknik arıza var anonsu yapıldı.
Biz ne mi yaptık? Önce inceden bir uğultu, sonra güldük, alkışladık, Bir kaç '' Aaa olur mu böyle canım, o kadar para verdik'' sesi çıktı. Beni kalbimden vuran cümle, bir genç kızdan geldi. Şakıyarak konuşan, Belle'den güzel bir kız. Öyle sevdi, öyle sevdi ki dedi, ayakları yerden kesildi. Evet aşk ayakları yerden kesiyor, gözlerimle gördüm ben. 

Uzaylı mı? Mason mu? Yoksa sadece sinemacı mı?
Kitap okurken,anlatılanları, tarif edilenleri hayal ederiz ya. Kitap gözümüzün önünden film gibi akar gider. Bazende o kitap, filme alınır. Seyredince, dünya başımıza yıkılır. Yönetmenin hayaliyle, sizinki hiç mi hiç uymaz. Kafanızın içindeki görüntü değildir, perdede gördükleriniz. Tabii bazen böyle olmuyor, kitaptan uyarlama değil çoğu senaryo. O zaman da bir senarist hayal edip yazar, yönetmen onun hayalini perdeye aktarır, yine dolaylı yani. Bir de kendi senaryolarını çeken yönetmenler var.Burada yönetmenin beyninden geçenleri görürüz işte, ilk elden....

Yemenimde renk var, çiçek var, koku var, daha ne olsun aşk var

Ben ne giyersem giyeyim, boynuma bir şeyler dolamaktan hoşlanıyorum. Eşarp, fular, atkı, tülbent...vs. Alışverişte, seyahatte, orada, burada rastlarsam, bundan var demem, yine alırım. Hobi belki, belki derinlerde biraz fetişistlik barındırıyor. Neyse işte, bunların arasında eskiler, yeniler, hediyeler var. Hepsi çekmecede öylece yan yana uzanırlar. Bir tanesi var ki, eflatun, sarı, mor.. kenarlarındaki oyaları ben yürürken, sanki bir çiçek tarlasında yürüyormuşum gibi, bir oraya, bir buraya sallandıklarından ya da sadece barındırdığı hikayeden dolayı pek severim onu. Uğurlu olduğuna da inanırım. Sınavlarımda, ilk işe başladığım günlerde ( bir çok iş değiştirdiğim için günler diyorum, her işin başlangıç günü farklı tabi), doğurmaya giderken hep onu sardım boynuma.
Onu bana üniversiteyi kazandığım yıl anneannem verdi. Sabunla karışık karanfil kokuyordu. O kokuları çok severdi. Çeyiz sandığının yanındaki çekmecede güllü sabunlar olurdu. Banyodan sonra saçlarımı, o sandıktan çıkan, gül kokulu havlulara silerdim. İşte yine bir banyo günü, aynı sandıktan bu yemeniyi çıkardı, en sevdiğimdir dedi, senin olsun, kullanınca beni hatırla. Ben lavanta severim, çekmecelerimde lavanta keseleri vardır, yemenim de artık öyle kokuyor. Kokusu değişti belki ama yaşam öyküsü aynı tabii. Benimle geçen hayatı biraz göçebe, ben aynı evlerde, aynı şehirlerde kalmayı sevmem. O da dolaştı benimle mecburen. Zaten konumuz benimle dolanmaları değil ki. İlk dokunmasından sonra neler oldu, kenarındaki oyaları kim işledi.
Anneannem bir kasap kızıydı, ailesiyle çekilen bir fotoğrafını görmüştüm. Sanırım 1900'lerin başı, fotoğraftaki kadınların hepsinde siyah örtüler var, anneannemin çok güzel kapkara saçları beline kadar inmiş, genç kızlığa yeni adım atmış yaşlarda, şöyle serbestçe bir şal atıvermiş başına ama o da siyah. O zaman bu rengarenk yemeniyi ona dedem almış olmalı.
Kasabanın panayırında, uzaktan görmüş genç delikanlı onu. Öyle birbirlerine bakakalmışlar. Sonraları anlatırken dedem, ilk görüşte vuruldum derdi. Kara saçlarına, kara gözlerine vuruldum. Ama genç kız, pek öyle aşkla bakmamış ona. Ailesi kara yağız, bıçkın erkeklerle dolu. Kızcağız sarı saçlı, mavi gözlü, ufak tefek adamı görünce şaşakalmış, bakışının nedeni o.
İşte o rengarenk yemeniyi, görüntüsü gibi kibar, zevkli, aşık delikanlı almıştır mutlaka. Belki sadece bezini almıştır, kara saçlı aşkı yumuk elleriyle işlemiştir kenarlarını. Yoksa onlarca yemeninin içinden, neden en sevdiğim desin ki? Bu yemeni, çok zor bir aşka tanık olmuş. O zamanların soylusu sayılan bir ailenin, hayatta kalan tek oğlu, kalkıp konar göçer yaşayan bir kasabın, daha doğrusu çoban kasap karışımı bir adamın bilmem kaçıncı kızına gönül düşürüyor. Olacak şey değil. Ama olmuş. Bu delikanlı bana rengini, bu genç kız bana deli dolu ruhunu vermiş. Bu imkansız aşk bir çok can yakmış, küslükler, mesafeler, özlemler ayıramamış bu iki gönlü.
Cevval bir kadındı anneannem, inşaat dahil, tarım dahil her şeyden anlar. Dedem desem kravatsız kahvaltıya gelmez. Gelelim yemeniye, fotoğraflardan birinde rastladım ona. Her türlü engellemeye rağmen beraber olan bu çiftin bir kızı, bir oğlu olmuş. Fotoğrafta, kız daha bebek, oğlan biraz palazlanmış, belki okula başlamak üzere. Kadınında, erkeğinde gözlerinden mutluluk akıyor. Kadın sandalyede oturuyor, saçları açık, öyle iki yanından sel gibi omuzlarına dökülüyor, kız kucağında. Adam arkada, bir elini oğlunun omzuna koymuş, diğer eli karısının omzunda. Saçlarını, omzunu, göğsünü tutar gibi. Elinin altında yemeninin uçları. Bu aşkın şahidi olarak orada, siyah beyaz fotoğrafta bile sanki eflatun, sanki çiçek tarlası....

Yollardayım
Sabahın seherinde Diyarbakır hava alanına indik. Aslında Mardin'de de hava alanı var, bizim güzergahımız Diyarbakır'dan başladı. Hava alanı iki katlı, soğuk görünümlü bir askeri bina gibi, şehre ilk kez gelenin gözüne çarpacak hiç bir özelliği yok. Bu kent hakkında şimdilik bu kadar, konumuz Mardin. Küçücük bir grubuz aslında ama renklilikte büyüğüz, aramızda Türkolog,oya araştırmacısı yetmiş beş yaşında bir hanımefendi, yerel kültür derlemecileri var. Tur minübüsü bizi hava alanından aldı. Diyarbakır Mardin arası 96 km. rahat, trafiksiz bir yol. Türkiye'nin iki kenti arasındaki her hangi bir yoldan farkı yok. Uykusuzluk ve yediğim hamur işlerinden olsa gerek yol boyu uyukladım....
Veeee Mardin



İki Mardin var. Eski ve yeni, güzel ve çirkin gibi. Yeni Mardin, her yeni Türkiye şehrinde olduğu gibi, ne idüğü belirsiz birbirinin aynısı toki ucubelerinden ve benzeri binalardan oluşuyor. Yeni Mardin'de iki yapı dikkatimi çekti. Mardin Devlet Hastanesi özene bezene yapılmış ve Artuklu Üniversitesi ana binası farklılığını hemen belli ediyor. İlk durağımız Deyrul Zafaran Manastırı. Burası 640 yıl boyunca Süryani Ortodoks Patrikliği'nin merkezi olmuş. Deyrul arami bir dil olan süryanice'de yer demek. Zafaran da safrandan geliyor. Safran yeri manastırı yani. Manastırın hemen dışında bir kafeterya var, dolaşmadan önce safran çayı ikram ettiler.
Bildiğimiz siyah çaya, ki bu seylan çayıymış, safran, karanfil ve tarçın koymuşlar, içi hurmalı minik bir kurabiyeyle ikram ettiler. Değişik ve lezzetliydi. Bu manastır 5. yüz yılda yapılmış. Manastırlar değişik bölümlerden oluşuyor. Mesela bir güneş tapınağı var, her manastırda olan Meryem anaya saygıyı gösteren Meryem ana kilisesi var, Mor Hananyo kilisesi ( kubbeli kilise) var. Mor aziz demek, o manastır için hangi aziz önemliyse onun adıyla anılan bir kilise olurmuş. Bir de azizlerin mezarları var. Mesela bu manastırda elli iki Süryani patriği'nin mezarı varmış. Süryani azizleri ayin giysileriyle ve oturarak, yüzleri doğuya dönük gömülürlermiş. İsa ikinci kez doğacak, doğudan gelecek, oturup saygıyla onu bekleyeyim anlamı varmış. Deyrul Zafaran sonrası eski Mardin'e, güzel Mardin'e, dünyanın dört yanından akın akın insanların görmeye geldiği gerçek Mardin'e girdik. Tek caddesi var, Cumhuriyet caddesi ( yeni adı 1. cadde). Bir kısmı çift yönlü trafiğe açık, yol daralınca sadece tek gidiş yönü açık kalıyor. Bu caddeye açılan ara yollar ancak insanların ve yük taşımak, çöp toplamak için kullanılan eşeklerin geçebileceği kadar dar. Mardin Mezopotomya ovasına bakan bir tepeye kurulmuş. Tüm evler taş, volkanik bir bölge olduğundan kullanılan kalker taşı çevrede bol miktarda varmış, çıkarıldığı zaman yumuşak olduğundan kolay işleniyor, süsleniyormuş, soğuk ve sıcağı görünce de sertleşiyormuş. Mardin evleri teraslama sistemiyle iki katlı yapılmış, evlerin tümü güneye bakıyor ve hiçbirisinin gölgesi bir diğerine gelmiyor. Şu anda restorasyon yapılan bir çok binada da aynı taşlar kullanılıyormuş. Abbara denilen yolların üstünden iki evi birleştiren yerler var. Yani bir tünelden geçer gibi evin odalarından birisinin altından geçiyorsun. Anlaşıldığı gibi Mardin'i dolaşıyoruz ama artık araba yok, Rehberimizi dinliyoruz, önerilerine uyuyoruz, Mardin'i yürüyerek gezeceksiniz dedi, yürüyoruz. Zaten küçük olan grubumuz, merdiven ve yokuşlarda zorlananların ayrılmasıyla bir kaç kişi kaldı. Mardin;in içi açık hava müzesi gibi. Kasımiye medresesi, Kırklar kilisesi, Latifiye camisi, Ulu cami, Zinciriye medresesi, Kız teknik lisesi, eski postahane binası, Şehidiye medresesi, Sakıp Sabancı müzesi......Tümünü ince ayrıntı gezdik, fotoğraflar çektim, çevremizde bizimle her yeri dolaşan çocuklarla gençlerle konuşup şakalaştım.1100-1400 yılları arasında buralarda hüküm sürmüş bir Oğuz Türkmen beyliği varmış ( Artuklu beyliği). O kadar çok ismine rastladım ki, Artuklu üniversitesi var, Artuklu mimarlık bürosu, eczanesi, kuruyemişçisi, ilk okulu, kuaförü....vs. var. Mesela gördüğüm en zarif camiilerden birisi olan Latifiye camisi Artuklu dönemi yapısı. Renk geçişleri, sonsuzluğu anlatan geometrik desenler rüya gibiydi. Şehri gezerken gördüğümüz Mor Behnam kilisesi ( Kırklar kilisesi) 1500 yıllık yapılardan. Her kilisenin, ilk hristiyanların çektiği acılara ait öyküleri var. Behnam da, daha çocukken babası tarafından hristiyan olduğu için öldürülmüş. Sonra da azizlik mertebesine yükseltilip adına kilise yapılmış. 12. yüzyılda yine ilk hristiyanlardan kırk romalı askerin gömülü olduğu kırklar kilisesi camiye döndürülünce ( Şehidiye camii), askerlerin kemikleri Mor Behnam kilisesine aktarılmış, ondan sonra bu kilisenin adı Kırklar Kilisesi olmuş. Kırk hristiyan askeri, Kapadokya valisi Sivas'a getirmiş, buzlu bir göle atmış ve donarak ölmüşler, işte onlar Mor Behnam Kırklar kilisesinde gömülüymüş. Bu kilisede orjinal el yazması incil, rengarenk kök boya baskılı, dini motifli perdeler gördüm. Bolca da fotoğraf çektim. Gençler ve çocuklar bir kaç kişiyi çok seviyorlar. Cemil İpekçi, Murathan Mungan ve tüm Sabancı ailesi. Bu kişilerin ortak noktası Mardin'i sevmeleri olsa gerek.
Midyat---Matiate
Yazılı tarihi Asurlularla başlıyor Midyatın. Ve eski tabletlerdeki adı Matiate. Süryanice bir kelime köyüm, vatanım demek. Aynen Mardin gibi, eski ve yeni Midyat var. Güzel ve çirkin Midyat. Dolaşmaya, dünyanın ayakta kalmış, en büyük Süryani ortodoks manastırı olan Deyrul umur ( yaşam yeri) Mor Gabriel manastırıyla başladık. Manastırları Süryani gençler dolaştırıyor. Hepsinin devletle toprak sorunları var, mahkemeler çözememiş AİHM çözsün diye bekliyorlar. Her manastır gibi burada da eski zerdüştlük döneminden kalan güneş tapınağı, Meryem ana kilisesi, aziz kimse onun adına yapılan kilise ( buradaki Mor Gabriel), Azizler evi, Theodora kubbesi ve mezarlık var. Mor Gabriel'in mezarı da burada, mezardaki toprağın şifalı olduğuna inanıyorlarmış. Midyatı da yürüyerek dolaştık. Midyat konuk evi'nin ( Sıla dizisi seti olarak da kullanılmış) en üstüne kadar çıktım, yoruldum ama değdi. Tüm eski Midyat'ı, taş evleri, kiliseleri, camileri yukarıdan gördüm.
Dara- Anastasiapolis-----Mezopotamya'nın Efes'i
Mardin'e 30 km. uzaklıktaki bir antik kent. Tam da İpek yolunun üstünde. 2500 yıllık bir kent, nekropol ( kaya mezarları), su kanalları, sarnıçlar, sivil yerleşimler, kale hatta dünyanın ilk barajının kalıntıları burada. Perslerle, Romalılar arasında el değiştirdikçe adı da değişmiş. Ama son adı Dara, kurucusu Darius'tan almış adını. Yöre gençlerinin söylediğine göre ödenek olmadığından üç yıldır kazı durmuş, resmi hiç bir görevli yok. Çoluk çocuk, genç yaşlı var olanları koruyup kollamaya çalışıyorlar.
Kıllıt-Savur