İnsanı sever gibi, okşar gibi, öper gibi
Bir müzik aleti çalmayı isterdim hep. Hatta bir ara gitar dersi aldım. Yapamadım, olmadı,bir kaç şarkı ezberledim o kadar. Sonra oğlum büyüdü, her müzik aletini çalmaya başladı. Yani öyle böyle değil, bir senfoni orkestrasındaki bütün enstrümanları çalar kendisi. Ben de çalamadım ama çalanı doğurdum derken, bir çalgıyla tanıştım. Kuralı yok, müziğin kıtasından, Afrika'dan gelmiş, adı Sansula ya da Kalimba ya da Mbira ya da Huru veya Okembe.... Yediden yetmişe herkesin çalabileceği bir çalgı. Ben ona Sansula diyorum. Kendisiyle loş ışıklar altında, tıklım tıklım dolu bir salonda, masal dinlerken tanıştım. İnsanı sever gibi, okşar gibi, öper gibi bir sesi var. Masal dinlemeyi, ardından da anlatmayı sevince, bu çalgıdan almalıyım dedim, demesine de. İstanbul da bulamadım gibi bir şey. Bir arama serüveni sonrası, o her şeyi çalabilen, çalgı çenginin her türünden anlayan oğlum Almanya'dan alıp getirdi bana. Yani benim de bir Sansulam var artık. Ama ben sadece masal anlatırken çalmıyorum onu. Ayy bugün çok yoruldum, çok hasta baktım deyip çalıyorum. Ayy çiçekler açmış, güzelim bahar gelmiş deyip çalıyorum. Tam aksi bir mevsimde, karlar lapa lapa yağarken çalıyorum. Çalmak için nota bilmen, kural bilmen, belirli bir pozisyon alman gerekmiyor. Müziği sevmen yeterli, Sansulanı yere koy, masaya koy, kucağına koy fark etmez. Avrupa'da başparmak piyanosu diyorlarmış. Çok eski bir geçmişi var.Wikipedia'dan öğrendiğime göre Lamellaphone ailesinin bir üyesiymiş. 1900 lerin başında Afrika'dan Amerika'ya yolculuk etmiş, 1950 lerde de Avrupa'ya gelmiş. Oğlum Almanya'da da zor bulduğuna göre pek bilinmiyor demek ki. Özellikle orta ve güney Afrika'da dini tören, düğün, sosyal toplantı çalgısıymış. Benim de üzülünce, sevinince, yorulunca, dinlenince, uykudan önce, yazmadan önce sesini duymak istediğim bir çalgı o. Youtube'da çeşitli videolar var, dinlersiniz. Ama vimeodan bir link vereceğim size mutlaka dinleyinhttps://vimeo.com/4417741

Annemin incecik belini ortaya çıkaran empirme elbisesi uçuştu gözlerimin önünde

Bazı yiyecekler, içecekler vardır. Tatları, şekilleri, kokuları, renkleri vardır ama her şeyden önemlisi hikayeleri vardır. Kişisel gelişme, içsel büyüme, merkeze kendini koyma derken giderek yalnızlaşan, giderek bencilleşen insanın yediklerine anlam yüklemesi de zor artık. Geçen hafta Sinop'a gittim, balıkçı sandallarının yanında, Karadeniz'in ılık rüzgarı tenimde, bir kahvede otururken, arkadaşlarımla havadan sudan konuşurken, garsonun tepsisinde görüverdim onu. Tadından, kokusundan, renginden önce hikayesi koşup geldi yanıma. Ben çocukken, yani kırk beş- elli yıl kadar önce, çoluk çocuk misafirliklere gidildiği, ya da akşam yemek sonrası, ailecek merkezdeki parkta toplanıldığı yıllar. O zaman börekler, çörekler, kuru yemişler, haşlanmış mısırlar, yaprak sarmaları, yumuşacık pastalar ikram edilir, aniden habersiz gidildiyse bisküvi arası lokum, ekmeğe margarin reçel veya salça sürülür, misafir asla ikramsız bırakılmazdı. Yemek tamam da, ne içilecek kısmında çay büyüklerin vazgeçilmeziydi tabii, bize gelince ya paşa çayı diye, açık ve soğuğa yakın ılıklıkta çaya müsade edilir ama çoğu kez oralet içirilirdi.
İşte oralet hikayesi olan içeceklerdendir. Kavanozda olurdu, bir tek portakallısı vardı, sıcaktan yanarız diye ılık suyla karıştırılırdı. Bayılırdım, bana üç çay kaşığı oralet tam gelirdi, ince belli bir çay bardağı dolusu sihirli lezzet. Şimdi doktor kimliğimle düşününce, acaba şeker oranı ne kadardı, içinde ne kadar boya vardı, katkı maddesi kanserojen miydi diye sormalıyım aslında. Ama hayır, sormak istemiyorum. Yıllar önce tekrar ilgi artırılmak için bir reklam filmi çekilmişti, oralet osman diye, o film bile soğutamadı beni bu içecekten. Tabi sonraki yıllarda birçok muadili çıktı da, hiç birisinin benim okuyacağım bir hikayesi olamadı. İşte ben Sinop'daki kahvede, garsonun tepsisinde gördüğüm ve biraz sonrada damağımda lezzetini hissettiğim oraletle çocukluğuma gittim. Anneannemin terasında fesleğen tenekelerinin arasında koşturdum, ilkokulumun yolundaki akasya ağaçlarına tırmandım, ortaokulun başlarında ilk kez elele tutuştum, annemin incecik belini ortaya çıkaran empirme elbisesi uçuştu gözlerimin önünde, karşıdaki fırıncıyı köpek ısırdığında duyduğumuz hazzı ve sonra evinin önünde oynuyoruz diye arkadaşlarımla bizi her kovaladığı zaman kudurduğunu zannettiğimizi hatırladım ve daha neler, neler.... Boyası, katkısı, şekeri varsın olsun, varsın bunlar biraz zararlı olsun, onun hikayesi var.

Yok birbirimizden farkımız. Bazen zirvede, bazen dipteyiz, çokça da ortalardayız


Bugün size çok basit bir şey öğreteceğim. ''Bizi üzen düşünceyi nasıl düşünülemez hale getiririz?''


Tıpta bir deyim var, ''Hedonik Adaptasyon''. Bu kurama göre hepimiz hemen hemen aynı duygu durumdayız. Yani piyangodan büyük ikramiye çıkıyor, müthiş okul ve iş başarılarımız var, ruh eşimizle karşılaşıyoruz, mutluluğumuz tavan yapıyor. Ya da kayıplarımız, başarısızlıklarımız oluyor, bu kez hüsran, ruh hali yerin dibinde.

 İşte Hedonik Adaptasyon buralarda devreye giriyor. Bu, herkeste görülen normal bir süreç, tavandaki veya yerin dibindeki mutluluk düzeyi bir süre sonra ortalama bir seviyeye dönüyor.

İşte önemli olayların içinde olup, o esnada çok mutlu ya da çok mutsuz hissedenlerin dışındaki tümümüzün mutluluk düzeyi eşit. Peki bu uyumu ne sağlıyor? Sinir hücreleri, yani nöronlar, duyguyu alıyor, eviriyor, çeviriyor, işliyor ve beyne iletiyor. Gelsin kahkahalar, belki de gözyaşları ve iç sıkıntıları.

Kendimizi nasıl hissettiğimizi neler etkiliyor?
%50 genetik. Bunda yapacak hiçbir şey yok. Genetiğe de, belki yıllar sonra müdahale edilebilir, şu anda böyle bir yöntem yok. Biz kontrol edilebilen %50 ile uğraşalım.

 İniş ve çıkışlar konumuz dışında kalacak. Yani bizi çok üzen bir şey olduysa dibine kadar üzülelim, dışa dönük olarak yas tutalım. Söylediğim gibi hedonik adaptasyon süreci devreye giriyor ve üzüntüyü kanıksıyoruz. Böyle kalsa iyi. Hayır öyle olmuyor, derin üzüntüyü hissettiren nöronlar, eğer bu duygu uzun sürdürüldüyse güçlü ağlar oluşturuyor, düşünce bütünleri denilen parçalar yapıyor ve her çağrışımda kişiyi ele geçiriyor.

 Kültürümüzde üzüntünün devamı, kendine acıma süreci maalesef destekleniyor. Özellikle ölümlerin, göçlerin, ayrılıkların  anıları toplum sayesinde kişinin yakasını bırakmıyor. Üzüntüyü basit bir çağrışımla geri getiren şey güçlü nöron ağı. Ve ne kadar kısa sürede oluştuğuna inanamayacaksınız. Sadece yirmi bir gün aynı mutsuzlukta devam edin bu ağ güçleniyor.

Mesela çok emek verdiğimiz, maddi manevi yatırımlar yapmamıza rağmen, sonunda büyük kayıplar verdiren bir nedenimiz olsun. Bu ilk olunca üzüldük, dip yaptık, ağladık söyledik, dışa dönük yasımızı tuttuk, sonra hedonik adaptasyon süreci işledi ve normal tekdüze hayata döndük. Eğer bu dönüşü kısa sürede yapmadıysak (yirmi bir gün içinde), üzüntü hissettiren hücrelerin güçlenmesine neden oluruz. Çünkü bu olayın ağları hazır bekliyor. Herhangi bir nedenle olayı hatırlayınca tekrar dip yaptırıyorlar. Üzüldükçe üzüntüyü hissettiren nöronlar daha da güçleniyor. Peki yirmi bir günü aştık, bizim için her şey tükendi mi? Hep mi mutsuz kalacağız? Hayır tabi ki, çözüm var. Matematiksel bir çözüm.

Çözüme gelelim



Şimdi bu nöronları ordu gibi düşünelim, karşı bir ordu oluşturacağız ve onu daha da güçlendireceğiz.

Çağrışımlar o kadar önemli değil, hangi ağ güçlüyse duyguyu o ele geçiriyor. O zaman biz kontrollü olarak mutluluk veren bir nöron ağı oluşturabiliriz. Nasıl?? 

Bu düşünce oluşunca, üzüntü ve iç sıkıntısı başlatmadan, hemen o karşı şeyi yapmaya, düşünmeye başlayacağız. Bunlar ne olabilir? Sigara, yemek, alkol, spor, okumak, yazmak, seyahat, resim yapmak, yemek pişirmek, örgü örmek...vs. Genelde kontrolsüz bir şekilde, kişi karşı gücü alkolde, sigarada, yemekte arıyor. Üzüldüğü yetmezmiş gibi edinilen zararlı alışkanlıklar, fazla kilolar da cabası. O zaman ordumuzu bize zarar vermeyen şeylerden oluşturacağız.

Onu siz bulacaksınız ve sürekli hale getireceksiniz. Unutmayın yirmi bir gün. Ben bu durumu yazarak aştım. Çünkü baktım, olup bitmiş şeyler yakamı bırakmıyor, aklıma geliyor, tekrar sıkıntıya sürükleniyorum. Bu teoriyi o günlerde okudum. Ne yapsam dedim yazmayı seviyorum, her yerde yazabilirim. Denemeye başladım. Tam karanlık hislerin yaklaştığını hissederken, defter kalemimi çıkarıyorum. Neler mi yazıyorum? Her şey yazıyorum, şiir, öykü, blog yazısı, yemek tarifi, masal.....Mesela geçen gün Türkiye haritası çizdim, üstüne gittiğim illeri yerleştirdim, başka bir gün dünya denizlerinin listesini çıkardım, yani her zaman konulu şeyler yazmıyorum. Ne bulursam o anda yazıyorum.. Bunu yaptım, hep yaptım, yazma ile mutluluk hissettiren nöronlarım ağlarını yaptılar, güçlendiler. Bu, benim yolum, sizinki ne acaba?

Aklıma bilgelerin bilgesi anneannem geldi. Üzüldüğü zaman hemen banyoya girerdi bir de limonata yapar içerdi. Onun ordusu belli ki ılık su ve ekşi tatlı bir içecekti. Yani yok birbirimizden farkımız. Bazen tepede, bazen dipteyiz, çokça ortalardayız. Benim çabam dipteki süreyi kısaltmak, şu ölümlü dünyada ne kadar az üzülürsek, o kadar kar.

En azından ilgi, sevgi, yuva vardı içeriğinde. Bedenime ve ruhuma hepsi geçti biliyorum
Kahvenin ağacı varmış. Kakao ağaç kabuğu değilmiş. İnsan bu kadar mı meraksız olur. Gerçi arada bunlar nasıl elde ediliyor acaba diye bir soru zihnimi yalar geçerdi de, cevabı araştırmazdım. Halbuki kakao göreceli olarak hayatıma sonra girdi ama gözümüzü kahveye açtık. Babaannemin küçücük bir cezvesi vardı, şahsına özel, bakırdı sanırım, belki de pirinç. Neyse evimiz sobalıydı, iyice nar gibi olan közleri annem maşayla tutar,küllerini silkeler ve mangala itinayla yerleştirirdi. Artık bu yanmış odun, duman ve koku çıkarmazdı, sürekli bakıp kırmızı-turuncu-sarı oynaşmaları seyrederdim. Babaannem cezvesine bir fincan su koyar, evde kavrulup, el değirmeninde çekilmiş kahveden bir tepeleme çay kaşığı ekler ve hiç karıştırmadan cezveyi közlere gömerdi.
Kuru kahvenin ısınan suya gömülüşünü izlerdim, çay kaşığının ucunda azıcık şekeri , kabaran köpük tam taşarken eklerdi. Erken eklenen şeker köpüğü öldürürmüş. Şeker eklediğine bakmayın, çok acı olurdu babaannemin kahvesi. Bu ritüel, günde dört beş kez uygulanırdı. Ben çocukken arap olursunuz diye çocukların kahve içmesine müsade edilmezdi. Ama babaannem azıcık tattırırdı bana, o kadar sarışındım ki biraz arap olmak korkutmazdı gözümü. Yıllar sonra kendi kahve ritüelimi oluşturduğum zaman ne soba vardı ne de mangal, mecburen ocak ateşinde yapardım, şimdilerde kahve makinem var. Yani torunlarıma, seyredecekleri, kalplerini ısıtan bir ritüel bırakamıyorum. Biraz onun için yazıyorum zaten. İleride okusunlar beni diye. Kakaoya gelince, ne zaman tattım, ilk ne zaman satın aldık hiç bilmiyorum. Kakao gece yatmadan süte eklenen mis kokulu bir tozdu benim için. Bir de misafir geleceği zaman annem düdüklü tencerede kek yapar, evi hatta mahallemizi mis gibi kokuturdu, işte o keke karıştırırdı kakaoyu, hiç bir kek diğerine benzemezdi, hepsinde farklı şekillerde garip kakao yolları olurdu. Sonra Tıp Fakültesinde okurken, sakın demişti bir hocamız, sakın süte başka madde eklemeyin, emilimini bozarsınız. Sonra içtiğim bütün sütleri sade içtim. O uykulu gözlerle yatmadan önce içirilen kakaolu sütlerin yararsız olduğunu düşünmek istemiyorum. En azından ilgi, sevgi, yuva vardı içeriğinde. Bedenime ve ruhuma hepsi geçti biliyorum.
Geçenlerde bir yazı okuyorum, kısa bir öykü, kahramanımız kahve çiçeklerinin kokusunu içine çekerek yürüdü gitti......Birden durdum, allah allah dedim, kahvenin çiçeği kokar mıymış, kahvenin kokusu hepimizin malumu ya çiçeği. Ve artık dayanamadım, araştırdım.



Kahve ağacı ilk kez Habeşistan'ın Kaffa yöresinde bulunmuş, ismide buradan geliyor. Eni konu bir ağaç, beyaz çiçekleri var. Ve yasemin ve portakal çiçeğine benzer kokusu varmış, bu muhteşem öykülere konu olan mis kokulu çiçekler, açar açmaz solmaya başlıyorlarmış, çiçekler sonra meyveye dönüşüyor, bunlar da kiraza benziyor
ve nihayet bildiğimiz kahve bu meyvenin çekirdeği. Ama toplandıktan sonra bir çok işleme tabii tutuluyor. Bazı kahve ağaçları yanardağ eteklerinde yetişirmiş ve kahveleri kül kokarmış, bunun da meraklısı çokmuş.
Kakaoya gelince, çikolatanın hammaddesi, onun da ağacı, çiçeği, bitkisi var. İlk kullanım Mayalar ve Aztekler' de olmuş, onların tören içkisiymiş.


Kakao meyvesi çok tuhaf, olgunlaştıkça rengi koyulaşıyor, içi tohum dolu, işlenmesiyle ilgili bir de video buldum, çok emek var çok.


Bu ikisi bizim de tören içkimiz olsun. Sadece kendimiz için bile hazırlıyorsak, fincanımız, işlemeli cam bardakta suyumuz, güllü lokumumuz, minik tepsimiz, olsun, törensel olsun işte

Sizlerle beraber, bir yeni yıl yazısı yazalım. Hiç dikkat ettiniz mi? Yeni yıl için dilekler, istekler, yapılıyor ama hepsi klişenin ötesine geçmiyor. Kutlama mesajlarına bakıyorum,kutlamaların özeti şöyle ''mutlu, huzurlu, sağlıklı, şanslı yeni bir yıl dilerim'' Ve bitti...Hepsi bu kadar, canı olmayan, ruhu olmayan, mekanik. En önemlisi hikayesi yok. Hadi, hikayesi olan bir kutlama mesajı yazalım. Bir oto yıkamacısı tanıyorum, yirmili yaşlarda. Benim arabam on yaşını geçti, ikide bir sorun çıkarıyor, yine bir gün lastik havaları inmiş, hava basmayı bilmiyorum, benzinciye girdim, o aletin yanında durdum, hortumu elime aldım, bakınıyorum. İşte o da, beni o anda görmüş, yardım edeyim mi dedi. Sonra defalarca gördüm, o benzinciden yakıt alıyorum, arada arabayı yıkatıyorum. Bitlisli, Ege'li bir kıza aşık olmuş ama çok aşık. Aradaki maddi, manevi mesafeyi aşmaya çalışıyor. İşte o karayağız, Bitlisli delikanlıya şans dileyelim, yeni yılda ela gözlü aşkına kavuşsun. İşe giderken bir dizi bankamatik var, yanlarında bir pilavcı duruyor, gerçi hergün değil, sık sık görüyorum. Benim çocuklar dışarıda pilav yemeyi çok seviyorlar. Bir gün dur dedim, hem bankamatiğe uğrayayım, hem şu pilavcıdan lezzetin sırrını öğreneyim. Kaç lira dedim, diktörtgen plastik şeffaf bir kaba koyuyor, nohutlu pilav, üstüne tiftilmiş tavuk eti. Dört lira dedi, aldım, gerçekten lezzetli. Pilavcımız Sivas'lı, pilavı annesi pişiriyormuş ama dedi, nohutu ben haşlarım, tavukları ben ayıklarım. Arabanın içinde kovalar var. Onların kapasitesi kadar satıyor. Bir araba olsaydı dedi, şöyle küçük bir kamyonet, daha rahat olurdu. Yeni yılda Sivas'lı pilavcımızın bir arabası olsun, dileyelim. Mahallemdeki durakta bir taksici var. Ben hava alanına giderken, akşamdan ismimi yazdırıyorum, sabah erken taksi beni alsın diye, çok seyahat ediyorum ve en çok o taksici gelip beni alıyor. Kendisi ben yaşlarda elli yıldır İstanbul'daymış, beş kızı ve bir oğlu var. Oğlanı buluncaya kadar çocuk yaptık dedi, oğlan en küçük çocuğu ve askerde. Nasıl endişeleniyor, nasıl korkuyor bilemezsiniz. Askere gitmeden önce taksiyi gece sen al deyince, oğlan da, ben arkadaşlarımla çıkıcam, taksi kullanmak istemiyorum diyormuş. Dönsün diyor, hiç taksiyi al demiyeceğim. Yeni yılda bu babanın sağ salim oğluna kavuşmasını dileyelim. Bir yazar adayı tanıyorum. Su gibi güzel derler ya. İşte öyle bir kadın, otuzlu yaşlarda, gerçek mesleği ne, çok emin değilim. Bir kaç ayrı grupta yolum kesişti. Roman taslağı nasıl oluyor dedim, gösterdi. İstediğim kadar okumama izin verdi. İstesem tümünü verecek. Yok dedim, sonunu çok merak ettim ama kalanını kitaptan okuyacağım. Yeni yılda bu romanın kitapçı vitrinlerinde olmasını, hatta en çok satanlar listesine girmesini dileyelim. İşte yeni yıla böyle haber gönderelim. Yüzyüze veya arkadan arkaya, karşıdakinin eksiğini bilelim, ne ısıtır içini, ne hoplatır yüreğini, ne derin derin nefesler aldırır, ne güldürür yüzünü. Eğer bir gün karşılaşırsak dileğinizi bana söyleyin.

HOŞGELDİN YENİ YIL

Bir arnavut kaldırımlı yol belki
Nereye gittiğini bilmem aslında
Öylece yürür giderim
Bir su kıyısında kesin karşılaşırız
Denizi, boğazı, dereyi, gölü elleyen kadınım ben
Ben o suya dokunurken, vapurda, parkta, yoldayken
Gül bana, konuş benimle
Ve dile, ne diliyorsan söyle
Bilmez misin dilekler böyle gerçekleşir
Yeni yıl lütfen diyorum
Eskisini de severdim de, seni daha da seviyorum
Şu cebimden boşaltıklarımı oku, sırala
Acele et demiyorum ama geçe de bırakma

Yapmayı en çok sevdiğim on şey sıralamasında, baş köşededir film seyretmek. Eskiden sinemaya gitmeyi çok severdim. Neredeyse bütün eski Türk filmlerini seyretmişliğim var. Sonra yazlık sinemaları unutmamalı. Çekirdek, mahallenin gençleriyle bakışmalar, sandalyelerin arkasına bir cambaz edasıyla oturup saç savurmalar. Yazlık sinemalarda genellikle kavgalı dövüşlü kovboy filmleri seyrederdik. Ben hep o filmdeki kızıl derililerin tarafında olurdum, sonunda kahraman kovboy galip geldiğinden, üzülürdüm. Popüler filmleri ve klasikleri seyrettim. Festival filmlerini, sohbet ortamlarında bu konularda fikrim olsun diye izledim. Yaprağın bile sallanmadan önce düşündüğü, bayık Fransız filmlerine adamlar yakışıklı ve güzel öpüşüyorlar diye dayandım. Oğlum küçükken dövüş sanatı ustalarının fink attığı Japon filmlerine abone olduk. Sonra korku filmleri var tabii,gerim gerim gerilmeyi çok sevdim. Diğer ulusları sinemalardan tek tük film gördüm, bunların arasında Hint filmleri başı çeker.

Göz açıp, kapayıncaya kadar süren aşk dışında, bir kadın için, bir erkeğin ne işe yaradığını çok anlamış değilim

Cinsiyet ayrımcılığı yapmalı mıyım? Yapıyorum herhalde. Hemcinslerimi dürtmek, gözlerinden kaçanları göstermek istiyorum. Biraz desteklemek ve moral vermek istiyorum. Sadece kendilerine isabet ettiğini düşündükleri erkeklerinden etrafta bol miktarda olduğunu söylemek istiyorum. Aslında mesleğimizi uygularken, hiç bir konuda ayrım yapmayacağımıza dair yemin ettik. İşimde cinsleri ayırmıyorum. İki kızım, bir oğlum var, çocuklarım arasında da cinsiyet ayırımı yapmıyorum. Ama onun dışında, ataerkil anlayışa, erkek egemen toplum ve kültür diretmesine şiddetle karşı duruyorum. Göz açıp, kapayıncaya kadar süren aşk dışında, bir kadın için, bir erkeğin ne işe yaradığını çok anlamış değilim. En işe yaramayanlarıyla karşılaşmış olabilirim, genelleme yapmıyorum tabii, istisnalar vardır, henüz ben tanımıyorum diyelim. Benim karşılaştığım bölüme çoğunluk dersek...
Erkeklerin çoğunluğu
- Erkeklerin çoğunluğu bencil. İyisiyle, kötüsüyle hayatı paylaşmayı bilmiyorlar. Sömürme üzerine kurulmuş yaşam alanları ve anlayışları var.
- Erkeklerin çoğunluğu kaba,saba. Nezaket kurallarını bilmiyorlar, öğrenmemekte direniyorlar. En eğitimlileri bile, bacaklarını kapatıp oturmayı öğrenemedi gitti.
- Erkeklerin çoğunluğu ter kokuyor, dişleri sapsarı, kişisel hijyenin varlığından bihaberler.
- Erkeklerin çoğunluğu dürüst değil. Özel hayatlarında, sosyal çevrelerinde, iş hayatlarında kolayca yalan söylüyorlar.
- Erkeklerin çoğunluğu öfke kontrolü yapamıyor ve şiddet yanlısı. Aile içinde ve dışında huzur bozuyorlar. Trafikte terör yaratıyorlar. Daha da ileri gidip savaşlara neden oluyorlar.
- Erkeklerin çoğunluğu çalışma hayatıyla, özel hayatın ortak dengesini oluşturamayacak kadar hırslılar. Gözleri paraya, unvana, mevkiye doymuyor.
- Erkeklerin çoğunluğu analitik düşündüklerini zannediyorlar ama yirmi dört saatlik bir günü bile programlamayı beceremiyorlar.
- Erkeklerin çoğunluğu estetik görünmeyi bilmiyorlar. Göbekli, kıllı, rüküş dolanıp görüntü kirliliği oluşturuyorlar.
-Erkeklerin çoğunluğu yeme içme ve üreme iç güdüsü dışında beyinlerini kullanmıyorlar. Günlük konuşmalarında kullandıkları kelime sayısı yüzü bile geçmiyor.
- Erkeklerin çoğunluğu kültürsüz, okumuyorlar, sinemaya- tiyatroya- konserlere gitmiyorlar, dans etmiyorlar. Futbol ve bilgisayar oyunları dışında hobileri yok denecek kadar az. Onları da mutlaka kavgayla sonlandırıyorlar.
- Erkeklerin çoğunluğu şefkat, dostluk, sevinç, huzur, sevecenlik gibi duyguların olduğundan habersiz yaşıyorlar.
- Erkeklerin çoğunluğu otomobilleriyle, eşlerinden daha derin bir gönül bağı oluşturuyorlar.
- Erkeklerin çoğunluğu kadın denince sadece seks düşünüyorlar. Aşk denince sadece seks düşünüyorlar. Hatta hiç bir şey demeden sadece seks düşünüyorlar.

Ve daha pek çok şey.....

Savaşımızda duygu var, aşk var, hayatın kendisi var. Ayakta kalabilmek için, bir başkasını düşürmek gerekmiyor. Her gün yatarken, yarın başka bir gün olacak dersin olur biter. Ben dedim ve sonunda oldu.

Yetmiş sekiz yıl önce Margaret Mitchell bir roman yazmış. Hayatı boyunca tek roman yazmış zaten. Önce isim bulamamış, ''Yarın Başka Bir Gün''( Tomorrow is another day) olsun diye düşünmüş ve sonunda ''Rüzgar Gibi Geçti''( Gone with the wind) adında karar kılmış. Neyse işte yazarın yazdığı bu tek kitap, şu ana kadar Amerika'da incilden sonra en çok okunan ikinci yazılı esermiş. Pulitzer ödülü almış ve 1939 da filme uyarlanmış. On dalda Oscar almış. Dünyada yüzlerce kopyası seyredilmiş. Mesela Türkiye de, en çok izlenen yabancı filmmiş. Seyretmedinizse izleyin mutlaka, yani o kadar kişi okumuş, seyretmiş eksik kalmayın sizde.
Yine yetmiş sekiz yıl önce, Halide Edip Adıvar bir roman yazmış. O, hayatı boyunca pek çok şey yazmış da, o yıl ''Sinekli Bakkal''ı yazmış. Aslında kitap önce İngilizce yazılmış''The Clown and His Daughter''ismiyle yayınlanmış, sonra Türkçe tefrika edilmiş ve iki yıl sonra da Sinekli Bakkal adıyla basılmış. Bu roman, çok yıllar sonra, 1967 de filme uyarlanmış. Okumadınızsa okuyun. Seyretmedinizse bunu da izleyin mutlaka.
Rabia ve Scarlet
Aynı yıllarda, iki kadın yazar, iki kadın kahramanın başına gelenleri, onların yaşamdaki duruşlarını, aşklarını, ülkelerindeki kargaşayı anlatmış. Rabia ve Scarlet O'Hara.....Halide Edip'in Rabia'sı moral veriyor, huzur veriyor, sertliğinde ve kararlılığında bile ılık bir kadınlık var . O, 2. Abdulhamit döneminin baskısı ve onu yetiştiren dedesinin koyu taassubuna rağmen, sevgi ve güven dolu bir genç kadın. Devrimci bir aşık. Ne istediğini bilen, kayıplarına rağmen, yarın başka bir gün diyebilen bizden bir kadın. Mitchell'in Scarlet'i Amerikan iç savaşının ortasında kalmış, panik halinde bir yok edici sanki. Aslında çok güçlü bir karakter yazılıp çizilmek istenmiş. Ve kitabın bu kadar hayranı olmasından anlaşılan o ki, beğenilmiş. Ben sevmedim. Hiç bir zorluğun, duyguları köreltmesini sevmiyorum. Bir başkasının üstüne basarak kurtulmak, gerçek bir kurtuluş olabilir mi? Tamam bunlar kitap, bu kadınlar gerçekte yoklar ama bizlere okuduklarımız, seyrettiklerimiz, gördüklerimiz, duyduklarımız yön vermiyor mu?
İlle de üzüm isterim

Her ortamda, her durumda yaşamın ışığını seviyorum. Neredeyse yüz yıl önce, Selanik'den İstanbul'a gelen bir trende, benim büyük annem ve büyük babam da varmış. Savaşın ortasında, beş kuruşsuz, evsiz barksız, aşık bir çift. Savaş bitti, onlar çoktan beri yoklar. Bu yolculuk için anlatılan iki şey var, büyük annemizin canı üzüm istemiş, dedem trenden üzüm bulmak için inmiş, az kalsın treni kaçırıyormuş, koşarak yetişmiş. Ne gerek var demiyor, sırası mı demiyor, çünkü hayat devam ediyor. Bir de göç başlamadan büyük ninemiz biberleri ipe dizmiş, kurusun da kışlık yemek olsun diye, daha kuruyamadan göç başlamış, göçerken onları da almış yanına, trenin camına asmış. Kondüktörün tüm uyarılarına rağmen onları camdan indirmemiş, gittiğimiz yerde lazım olacak diye. Ben böyle kadınların torunuyum. Savaşımızda duygu var, aşk var, hayatın kendisi var. Ayakta kalabilmek için, bir başkasını düşürmek gerekmiyor. Her gün yatarken, yarın başka bir gün olacak dersin olur biter. Ben dedim ve sonunda oldu.

Ben dünyalıyım, herkesle de bir şekilde kardeşim. Irk, dil, din arenasına beni çekemezler
Keşke buzul çağı bitmeseydi de, neolitik çağ başlamasaydı. Dolayısıyla göçler olmasaydı. 200 bin yıl önce Etiyopyada ilk tespit edilen neandertallar yaşayıp gideydi. Hadi o olmadı, göçtüler. Oraya buraya dağılmış homo sapiensler tarım yapsalardı, ufaktan ticarette olsaydı ama keşke atları evcilleştirmeselerdi, madenleri sivriltmeselerdi.
Ortak anamı seviyorum

Dünyadaki tüm insanların ortak atası var. Baba durumu biraz karışık ama ortak anamız var. İyi ki spermde mitokondria yok da, mitokondrial DNA dan ortak anamızın kim olduğu tespit edilebiliyor. Şimdilik bildiğim büyük anneannem 200 bin yaşında ve Etiyopyalı.
Ayrılıkların ayak sesleri, atlar ve silahlar
Ticaret başlayınca, o ana kadar işaretle ya da hayvanların seslerine benzer sesler çıkararak anlaşabilen atalarımız, ihtiyaca binaen sesleri birleştirerek konuşmayı uzatmışlar, yerleştikleri yerler farklı olduğundan çıkardıkları farklı sesler olmuş tabii. İşte ilk ayrılık konusu başlamış, diller. Bu arada Sibirya yöresinden bir takım atalar madenleri sivriltip, atları eğitmişler. Böylece uzaklara gidip, tarım ürünlerinden pay istemişler, oradaki yerleşikleri, kendi konuştukları dili konuşmaya zorlamışlar, itiraz eden olursa sivri metaller devreye girmiş. O zamana kadar sadece av için ya da vahşi hayvanlardan kendilerini korumak için kullanılan alet ve iç güdüler, birbirlerini yok etmeye yönelmiş. Birleşmişler, ayrılmışlar, göçmüşler....Bunları yaparken hep savaşmışlar. Ulus, devlet, ırk, köken denilen şeyler bunlar işte, bir fazlası değil. Irk savaşları vahşice süregelirken, bir mucize olmuş, felsefeyi keşfetmiş insanoğlu, yaradılışın gerçeğini bulmuş bir ara, ibre barıştan yana dönmeye başlamış, felsefeye bulaşanlar savaşmak istememiş, değerleri değişmiş.
Kahrolsun felsefe
Giderek artan nüfusu nasıl kontrol altına alacaksın, nasıl uyuşturacaksın. Çok tanrıcılık yetmemiş, Yeni bir ayrılık konusu bulmak zor olmamış. Şunun şurasında 2500 yıl kadar önce hayatımıza tek tanrılı dinler girmiş. Felsefenin ışığını yakanlar yok edilmiş önce, sonra da durum ortada, halen günümüzde de devam eden din savaşları başlamış. Bu arada toprağın üstündeki ürünler ve zenginliklerin kontrolü için didişilip dururken, teknik ilerlemiş ve toprağın altındakiler keşfedilmiş. Ateşi bulan, tekerleği icat eden, ekip biçip toprağı işleyen, çıkarılan seslerden müzik ve ritm oluşturan, ağaç köklerinden boyalar yapıp mağara duvarlarını boyayan, en son da felsefeyi keşfeden tarafımız değilde maalesef  savaşan yok eden tarafımız kontrolü ele geçirmiş. Toprak altı zenginliği nerede yoğunsa, hani örneklersek Afrikada elmas, Ortadoğuda petrol, Güney Rusyada doğalgaz, Türkiyede bor...vs. İşte tam da buralarda, bizimde şu anda yaşadığımız bölgede, artık ne bulursan, dil, din, ırk savaştır onları. Hatta savaşma konularını verdin ellerine ama yetmez. Eğitilmemelerini sağla, cahil kalsınlar, dinle ve günahla korkut, sorgulamasınlar, Her savaşmaya hazır hale gelene silah sat, yok etsinler birbirlerini. Egemen güç her seferinde galip geliyor, savaş bitmiyor, bitmeyecek.

Bir uzaylımız eksikti 
Nasa hazırlıklı olun demiş, yirmi yıl içinde uzayda yalnız olmadığımızı anlayacaksınız. Al sana yeni bir savaş nedeni daha. Ben bu gezegenliyim, sen kahrol çünkü şu gezegenlisin. Gezegenler arası savaş....Ben yaş itibarıyla, diğer gezegenlerdekileri tanımayacağım. Şimdilik bildiğim, tek vatanım dünya. Ortak bir anam var, Afrika'nın göbeğinden üşenmemiş dünyanın her yerine yürümüş. Anam dışında, başka hiç bir şeye karşı, bir aidiyet hissetmiyorum. Ben dünyalıyım, herkesle de bir şekilde kardeşim. Irk, dil, din arenasına beni çekemezler. Birde cinsler arasındaki ayrımı yapmaz hale gelirsem tam olacak da.....Ve yaşasın felsefe diyorum, tüm bu yok edici cehaletin üzerine ışığın gelecek bir gün.

Kapkara, kupkuru ama şarkısı var

Bir kuyruklu yıldız daha gördük , taş toprak, kapkara, kupkuru bir yer. Güneş sistemine ve hayata dair sorularımıza ne kadar cevap olacak bakalım. Bu keşif bir işe yaramasa bile, ülke gündeminden uzaklaştım. o işe yaradı, kuyruklu yıldıza ben gitmiş gibi ferahladım, heyecanlandım. Softalığın, din çemberinin, bağnazlığın beni ne kadar boğduğunu tekrar anladım. Bu yolculuk bana iyi geldi.
Rosetta
Tesbit edilen kuyruklu yıldızın ismi biraz uzun. 67/P Çuryumov-Gerasimenko bizden 510 milyon kilometrecik uzakta. İsmini onu gözleyen Sovyet gökbilimcilerden almış. Klim İvanovych Churyumov ve Svetlana İvanova Gerasimenko görüp izlemişler onu, kısaca adı 67P

510 milyon km. uzaktaki bu yıldızı, bizim uzay gemisi Rosetta ile izlemişler. Gemi, bu mesafenin neredeyse oniki katı yol almış ( 6,4 milyar km.), enerji yüklenmek için yörüngelere girmiş, elipsler çizmiş. Rosetta, uyduruk bir isim değil, eski Mısır’dan bir isim. Fransa İmparatoru Napolyon'un, 1799 da yaptığı Mısır seferinde, bir asker bir taş buluyor, üstünde şekiller yazılar olan bir taş. Taşa bulunduğu kasabanın adı veriliyor, Rosetta (Reşit) taşı deniyor.

Uzun uğraşlar sonrası, Şampolyon 1822 de taşta yazılanları okuyor ve hiyelogrif yazının sırrı böylece çözülüyor. Binlerce yıl öncesi ne olmuş, ne bitmiş anlaşılıyor.

Uzay aracına Rosetta demek ne kadar da doğru olmuş, o da ismini aldığı taş gibi çoook eskilerden bilgiler verecek bizlere. Bir isim daha var, Philae modülü. Bu da ismini yine Mısır'dan, aynı olaydan alıyor. Philae bir ada, Nil Nehri’nde bir ada, Rosetta kayası'nın elde edildiği ada.

Ah o gemi de ben de olsaydım
Çok heyecanlı bir olay bu, aslında mümkün olsa da Rosetta insanlı bir uzay aracı olsaydı. Gelen ışığın ters yönüne, geçmişe doğru, geri geri gidildiğine göre, astronotlar giderek gençleşecekler miydi?, Yirmi beş yaşında genç bir astronot diyelim, Rosetta henüz on yıldır yollardaymış,  on yıldır geri gidiyor, öyle ışık hızını falan düşünmeyelim, dünya yaşıyla on yıl gençleşirse, on beş yaşına geriler.
Ergenler gibi davranmaya başlarsa, dibine kadar gidip, tam da orada inmekten vazgeçip başka bir yere gitme hevesine kapılırsa....Neyse ki insansız.

 Ülke gündeminden çıkmak iyi geldi bana, kuyruklu yıldız iyi geldi. Kapkara, kupkuru ama şarkısı var. Manyetik alanın moleküler parçalanması gibi bir nedenle sanırım bir de sesi var. 67P şarkısı, rüzgar sesi gibi. Sesi, soluğu bana iyi geldi........

sıkılmışım yakınlardan, uzak uzak iyi geldi