İpleri birilerinin elinde kuklalarız hepimiz

Küçük kızım, anne dedi, bu okul bitince ne olacağım ben. Düşününce, aklıma gelenleri yazayım bari dedim. Ne olsun bu gençler? Gelecekte neler bekliyor onları? Geleceğin meslekleri farklı mı olacak acaba? Politik bir şeyler söylenebilir. Elin ekmek tutsun. Bir baltaya sap ol. Evine para getirecek bir işin olsun. Salla başını al maaşını. Aza kanaat getirmeyen, çoğu bulamaz. Ve bunun gibi şeyler. Çocukluğumdan ve gençliğimden bu yana duyduğum şeyler. Geleneksel olduğu için önceleri saygı duyduğum, bireyleri sinik, silik, suskun, korkak hale getirdiğini yıllar sonra fark ettiğim söylemler. Kızıma bunları söylemeyeceğim. Ama ne söyleyeceğimi de tam bilmiyorum. Eğer doğanın kucağında kendini izole edebilirsen, yiyeceğini içeceğini kendin üretirsen, kendi olanaklarınla barınabilirsen, değiş tokuş dışında ticaretle işin olmazsa, tamam, şapka çıkarayım. Bunun dışındaki her durumda kapitalist dünyanın elindeyiz. Ne yaparsak yapalım, ne okursak okuyalım, kuralların dışına çıkamayız, ipleri birilerinin elinde kuklalarız hepimiz. Kapitalizmin değişim ve dönüşümü vardır. Ama yok olmaz. Buhar gücü, matbaanın bulunması, elektronik çağ, yüksek moleküler teknoloji, nanoteknoloji, yapay zeka.....ve şu anda bilinmeyenler. Hiç fark etmez, kapitalizmin kurallarına uygun davranırsan, çalışırsan, kabullenirsen ne âlâ. Yoksa sistem okumuş demez, zeki demez, çalışkan demez çiğner ve tükürür insanı. Zaman bilişim zamanı, mesleklerin öncü grubu onlar, onlar olmazsa sistem durur. Sonra hammaddelerin ürüne dönüşüm sürecinin endüstricileri gelir. Hammadde sağlayıcılar sistemin paryalarıdır, en çok onlar sömürülürler. Alış veriş konusunda, bilinç altı sürü psikolojisinin etkisinde olduğumuz için, uluslar arası ticaret meslek olarak sürüp gidecek mutlaka. Bitkilerin, hayvanların, insanların genetiğiyle oynamak için moleküler biyologlar ve genetikçiler lazım. Zenginler daha da zenginleşirken, dikkatleri başka yöne çekmek için görsel iletişimciler, değişen teknikleriyle hep iş başında olacaklar. Yoksa kızıma, sen erkek egemen kültürün olduğu, bir ortadoğu ülkesine doğdun, ne olursan ol, her gün işe, savaşmaya gider gibi gideceksin mi demeliyim. Kapitalizmin tırnaklarını, bizimki gibi ülkelerde kadınlara daha kolay batırdığını mı söyleyeyim. İşte ne söyleyeceğimi bilmiyorum. Ama ne söylemeyeceğimi biliyorum. Ders çalış, sınavlar önemli, bir an önce mezun ol demeyeceğim.
    

Yeni gelen yıldan huzur, sağlık, aşk bekleyelim.

Karayı gözden kaybetmeyi göze alamayan, yeni yerler keşfedemez

İnsanoğlunun iki büyük derdi, hatası, zayıf noktası var.
1-Sahiplenmek
2-Sahiplendiğinden vazgeçememek
Sahiplenmek kanımıza girmiş, hatta genetik olarak öyle doğmuşuz belki. Ben ilk kez oyuncaklarımı sahiplendiğimi hatırlıyorum, kimselere vermezdim, misafir gelince onların çocuklarından saklardım. Bu masum sahiplenme, giderek masumiyetini kaybetti, şekil, şemal, anlam değiştirdi.

Sahiplenmenin sonu yok. Sahiplen, depola, sakla, kullan ya da kullanma. Sadece ev, bark, araba, mücevher, giysi, makam, şu bu değil. Daha da tehlikelisi insanları sahipleniyoruz.

 İşte, klişe cümlelerimiz. Annem olmasa ölürüm, babamsız yaşayamam, sen benim aşkımsın ya benim olursun ya kara toprağın, evladımdan hiç bir güç beni ayıramaz....Soyut kavramları, manevi değerleri, karakter özelliklerini, dinleri, ırkları, ülkeleri, takımları, partileri...vs. sahipleniriz. Bu uğurda savaşırız, cinayet işleriz, ölürüz.

Bütün bunlar zaten külliyen hatayken, bir de bu sahip olduklarımızdan asla vazgeçemeyiz. Eşyaların, evlerin, işlerin kölesi oluruz. Atamayız, veremeyiz, satamayız, bırakamayız. Ailemizi sevmekle, beraberliklerinden huzur duymakla, onları sahiplenmek, nefes aldırmamak, özgürlük alanlarını dolayısıyla da kendi özgürlük alanımızı yok etmeyi birbirine karıştırırız. Eşimizle, sevgilimizle iki başlı bir vücut gibiyizdir. İki baş ayrı yönlere gitmek isteyince, öyle sahiplenmişizdir ki, ayrılığın ardından, yarısı kesilmiş vücut gibi, yarım, yaralı, ağlak kalakalırız.

Sahiplenme ve vazgeçememe konusundaki doğruları da hiç kabul etmeyiz. Çünkü bu bir eksiklik, bir zafiyet. Kim der ki, ben eksiğim, zaaflarım var diye. Ben de demedim. Yukarıda saydıklarımdan bolca sahiplendim. Arada vazgeçtiklerim de oldu ama onların yerine önceden yenilerini koyup, kontrollü bir şekilde vazgeçtim. Ta ki bir zaman öncesine kadar. İşte o zaman, bir insanın sahip olabileceği şeylerin neredeyse tamamından vazgeçtim. Öylece, kontrolsüz, yerlerine yenilerini koymadan, birdenbire, insiyaki olarak. Sonrası??? Bulanık sular durulduktan sonra, gördüklerim ve hissettiklerime gelince....

-Vazgeçebilmek, en önemli gücüdür insanın. Öyle böyle değil, büyük cesaret gerektirir.
-Vazgeçmeyi, sakin sularda kulaç atmak sanmayın. Azgın dalgalarla boğuşup hayatta kalmaktır.
-Vazgeçmek, kendi içindeki gerçeğini, yalın halini bulmaktır.
-Vazgeçmek arınmak gibi, dua gibi, salıverilmek gibidir
-Vazgeçebilmek, yeniden doğmaktır, insanların hatalarının sıfırlanmasıdır.
-Mevcudun tüm cazipliğine rağmen vazgeçebilmek bir mucizedir.
Ve daha pek çok şey.....

En zoru da vazgeçmek bir süreç işi. Akşam yatıp, sabah vazgeçmiş olarak uyanmıyorsunuz. Önceden tercih ettiklerini, tercih etmeme özgürlüğü uçmak gibi bir şey. Kendine güvenip, komplekslerinden arındıysan, herşey başarıldı demektir, böylece vazgeçme tamamlanıyor.
Vazgeçmenin pes etmek olduğunun, kaybetmek olduğunun öğretildiği bir nesilden geliyorum. Halbuki tam tersi, vazgeçmek savaşı kazanmaktır, geleceğini kazanmaktır. Çocuklarımıza bunu öğretelim. Hiç bir şey vazgeçilmez değildir. Bunu öğretmenin en iyi yolu da vazgeçerek göstermektir.
Karayı gözden kaybetmeyi göze alamayan, yeni yerler keşfedemez.

Altı ay ömrüm kalsaydı ne yapardım? Araştırır mıydım? Yazar mıydım? Ama kesinlikle daha az uyurdum.

Oliver Sacks ölmüş. Kendisi bir İngiliz, New York'da yaşamış, dünyaca ünlü bir Nörolog ve yazar. 1990 yapımı bir film var Awakenings ( Uyanış). Başrollerinde de iki unutulmaz oyuncu, Robert De Niro ve Robin Williams. İşte bu filmin senaryosu, Oliver Sacks'ın aynı adlı romanından uyarlanmış. Filmdeki Nörolog Malcom Sayer, Oliver Sacks'ın ta kendisi. Zaten konusu da gerçek bir hasta öyküsüymüş.
Ben de otuz beş yıllık hekimlik serüvenimde öyle ilginç şeylerle karşılaştım ki, kitap ve senaryo yazmayacağım ama yeni bir blog hazırlığındayım. Adı '' Feray'la yolları kesişenler'' hastalarımla yaşadıklarım yer alacak bloğumda.
Filme gelirsek, soluksuz izliyor insan. Kendimi hastanın yerine koyuyorum ve neler oluyoooorrrr diyorum. Annesinin yerine koyup mucize beklentimi, kaybetme korkusunun içine salıveriyorum. Ama en çok doktorun yerine koyup, yılmıyorum, uğraşıp didiniyorum.
Seyredin mutlaka, çok açıklayıcı olmadan kısaca bahsedeyim konudan. 1926 yılı, ABD'de bir yerlerde, küçük bir ensefalit( bir çeşit beyin iltihabı) salgını oluyor. Çoğu hasta çocuk ölüyor, hastalık kalanlarda sanki donmuşlar gibi bir sekel bırakıyor. Biz tıpta buna Katatoni diyoruz. Öğrencilik yıllarımda bir katatonik hasta görmüştüm, heykel gibiydi. Sonra hiç karşılaşmadım. Robert De Niro çocukken ensefalit geçirmiş ve sekel kalmış hastalardan birisini oynuyor ve efsane Robin Williams doktor rolünde.
Oliver Sacks'ın en ünlü eserlerinden birisi de '' Karısını Şapka Sanan Adam'' Bunun dışında da Türkçe'ye çevrilmiş beş eseri daha var. Hepsini okumadım, okudukça izlenimlerimi paylaşırım sizlerle.
Karısını Şapka Sanan Adam keşke filme uyarlansa da seyretsek. Orada da kahramanımız bir müzik profesörü, görsel agnozi denilen bir derdi var. Çevresindeki herşeyi bütün halinde değilde parça parça görebiliyor, birleştiremiyor. Bu birden bire olmuyor tabii, giderek artıyor. Düşünsenize bir gün sabah aynaya bakıyorsunuz, gözünüzü, ağzınızı, kulağınızı, burnunuzu ayrı parçalar halinde görüyorsunuz, görüntüyü birleştiremiyorsunuz, acaba kendinizi tanır mıydınız. Ve yine bu öyküde de bir nöroloğumuz var, daha fazla anlatmayayım da okuyun mutlaka.
Teşekkürler Oliver Sacks diyorum. Ölmeden altı ay kadar önce karaciğer kanseri olduğunu ve hastalığının çok ileri safhada olup diğer organlarına da yayıldığını açıklamış. Peki ne yapacaksınız diyen birisine diyor ki, araştırmalarıma ve yazmaya devam edeceğim, ailem ve arkadaşlarımla olacağım ve olabildiğince az uyuyacağım. Öyle mi yaptı bilemiyorum, evinde ailesi ve arkadaşları varken bir daha uyanamayacağı son uykusuna dalmış. Geride bıraktıkların için tekrar teşekkürler.

 Sizin için zor olsa bile çocuklarınızı güzel günler bekliyor

Florina- Ata yurdum

Bu savaşlar, gidişler, kaçışlar, göçe zorlanışlar, yeni hayatlara atılan zor adımlar benim de başımdan geçmiş. Şahsen benim değil tabi,yani dedemin, zaten bu ülkede yaşayan bir çok kimsenin benzer hikayesi var. Bizler çökmüş bir imparatorluğun enkazının altında kalmış bir neslin çocukları, torunlarıyız.
Bir Hüzünlü Hikaye
Bir anne baba varmış, ufak tefek, sarışın, mavi yeşil gözlü. Florina diye bir kent var Batı Makedonya'da, ortasından nehir akan, yeşil küçük bir şehir, bir zamanlar orada otururlarmış. Soyları sopları ne zaman oraya yerleşmiş bilmem. Bir otel işletirlermiş zamanında, Letafet Oteli. Üç tane de oğulları varmış, oğullar büyümüş, ikisi okumuş, biri asker, diğeri bankacı olmuş. Bankacı o zamanın Ziraat Bankası olan İtam Bankası müdürü olarak Selanik'de çalışırmış. Asker olan da savaşıyordu herhalde. Okumayan, otel işletmekte babasına yardım eden küçük oğlan, benim dedem. Kendisini görmediğim, sarı saçları renkli gözleri ve hayatta kalma becerisini bize miras bırakıp giden dedem. Hepinizin bildiği Osmanlı'nın çöküşü, ve Balkanlar'ın ters göçü sırasında genç bir yeni yetmeymiş. Rumlar evlerinden barklarından sökülüp gönderilmişler ya, işte aynısı bizimkilerin başına da gelmiş. Gelmişler gelmesine de para yok, iş yok, ev yok, toprak yok, tanıdık yok, akraba yok, anılar yok. Yaşlı yürekleri dayanmamış otelci göçmen karı kocanın, bir kaç ay arayla göçüp gitmişler. Belki vatandaşı oldukları ülke ama tanımadıkları yabancı topraklara gömülmüşler. Okumamış tembel oğlan tek başına kalakalmış. Üstelik kardeşler birbirlerinin izini kaybetmişler. Dedem ne yapabilir, mesleği yok, çiftçilikten anlamaz, üstelik toprağı yok. Biraz da tembel sanırım. Kuyu açmaya başlamış, bildiğimiz su kuyusu, artezyen kuyusu. Sanırım iptidai şartlarda, bu arada kocası Kurtuluş Savaşında ölmüş bir hanımla tanışmış, evlenmişler, üst üste üç çocukları olmuş. Kuyu açmaya devam eden genç adam, soğuk bir gün açtığı kuyuya düşmüş, artık sarhoş muydu, kaza mıydı? Bilen, gören yok, yorumlar şehir efsanesi. Bulunmuş tabii de, olayı takip eden zatüre sonucu otuzlu yaşlarındayken ölüp gitmiş. Henüz büyük oğlu yedi yaşında, kızı kırk günlükmüş. İşte o yedi yaşındaki garip oğlan, hayata neredeyse beş sıfır yenik başlayan oğlan benim babam. Yeni bir yaşam savaşı başlamış, okuma yazma bilmeyen bir kadın ve üç küçük çocuk. Bu kaostan çıkmış benim babam. Okumuş, meslek sahibi olmuş, merhametli olmuş, yardımsever olmuş, demokrat olmuş. Ama zorlu yıllar, sağlığını almış elinden, ben küçücükken veda etti gitti bizlere.
Babam bu ülkeye küsmemişti, hayal kurmaktan vazgeçmemişti, hayatta kalmayı başarmış üstelik bana ve ablalarıma can vermişti.
Ve sizler 
Keşke olmasa ama her coğrafyada benzer acılar var. Lütfen kendinize acımayın, merhamet dilenciliği yapmayın, sürekli bulunduğunuz durum için başkalarını suçlamayın, daha iyiye doğru kendinize yatırım yapın, ırkçı olmayın, ümmetçi olmayın, mezhepçi olmayın, şiddete yönelmeyin, şiddet örgütlerinin oyuncağı olmayın, hadi kalkın artık, kendinize çeki düzen verin, sizin için zor olsa bile çocuklarınızı güzel günler bekliyor.

Klişe laflar vardır dilimizde. Üçünü çok seviyorum. 1- Eskiden buralar dutluktu 2- Kırık değildir, kırık olsa duramazdın 3- Ahhh o eski bayramlar

Tam da kanımın kaynadığı yıllar, kanımı doğru coğrafyada kaynatamadım

Yanlış doğruyu götürsün mü? Hayır götürmesin. Götürmemeli. Önceleri bu söyleyiş sadece sınavlarla ilgili sanırdım. Yaşam yanlışları hakkında hiçbir fikrim yoktu. Yaşadıkça ve doğru kadar yanlış yapmaya başlayınca farkettim. İşte tam da burada bir denge lazım.
Her yazıp çizdiğim konuda örnekler vermeyi seviyorum. Öyle hayali değil, canlı kanlı örnekler. Ama hiç kimseyi incitmek istemem, onun için örnek hep kendimden. Şimdi yanlışlarıma gelelim. Mesela yıllarca hep yanlış meslek seçtiğimi düşündüm. Ben yazmalıydım, fotoğraf çekmeliydim. Çok iyi bir belgeselci olabilirdim . Doktor olmam yanlıştı. Bu yanlışlıkla yaşayıp gittim, seçtiğim mesleğe küsmedim, iyi de yapmaya çalıştım, arada içim cız etti tabii. Hani klişe deyişlerden birisi diyor ya, sevdiğin mesleği yap, işe gider gibi hissetme diye. Ben bir çok yıllar kendimi işe gider gibi hissettim. O anlarda gözlerimi kapatır, kendimi kutuplarda bir araştırma gemisinde hissetmeye çalışırdım, gemi de yavru fokları izliyormuş diye bir senaryo yazardım. Böyle işte yanlış ve doğru iç içe. Sonra yanlış bir memlekette büyüdüm. Memur çocuğu olarak seçim şansım yoktu ama zorlayabilirdim belki, yatılı okurdum, yurtta kalırdım. Ben deniz kıyısı memleketlerde yaşadığımı ve nefes aldığımı hissediyorum, halbuki bozkırda büyüdüm ve okudum. Elim ekmek tutar tutmaz bu yanlışı düzelttim. Ama o denizin kıyısında çocuk ve genç olamadım.Tam da kanımın kaynadığı yıllar, kanımı doğru coğrafyada kaynatamadım. Burada da doğru yanlışı takip etti gibi. Aşk ve evlilik konusunda kara bahtlılardanım. Yıllarca bir bozuk düzenin içinde kaldım, koca bir yanlışın içinde. Gerçi kendime haksızlık etmeyeyim, üç kez yanlıştan kurtulma girişimim var, başarısız girişimler ama girişim. Sonuç yanlışın içindeyken de minik doğrular yapılabileceğini keşfettim. Örnek vereyim, üç önemli doğrum,üç çocuğum. Bu meselede de yanlışın içinde doğrular, sanki bataklık gülleri gibi.
Demem o ki, yanlışlar bizim için, doğruların bizim için olduğu gibi. Bir toplantıya katılmıştım, oradaki uzman demişti ki, hatalarınızı bala çevirin. Bunu nasıl anlamalı sizce, yanlışlardan ders mi çıkarmalı, tekrar mı etmemeli, aldırmamalı mı? Bence hata ya da yanlış mutlaka yapılacak. Ufak hatalar unutulur gider zaten. Tüm yaşamı etkileyen büyük yanlışlara gelince, o yanlışın doğrularını seçip toplamak, kalan yanlışı kabullenmek hayat kurtarıcı. Eğer böyle olursa yanlış doğruyu götüremez, eli kolu bağlanır, etrafına bal bulanır.

Geçenlerde, sosyal medyada arkadaşlarımın yazdıklarına göz gezdirirken, bir yazıda gözüme takıldı. Diyor ki, günlük yaşayanlar, tek düze işler yapanlar, monoton takılanlar, siz bir hiçsiniz. Hatta daha ileri gidiyor, sizinle iletişimi kesiyorum, kahramanlık adına bir şeyler yapmazsanız, sizin hakkınızda yazmayacağım diyor. Canım derse desin, o onun fikri deyip geçebilirdim de geçemedim. Şu kahramanlık işine taktım. Ne yaparsam edersem kahraman olurum, ya da olursunuz? Günlerden bir gün, kazasız belasız, işe veya okula ya da alışverişe gidip sağ salim evinize döndünüz kahraman mısınız mesela? Belki oturduğunuz sokakta, her üç apartmanda bir, sokak hayvanlarına su koydunuz. kahraman sayılır mısınız? Asgari ücretle, bırakın çocuk okutmayı, her akşam sofraya sıcak yemek koyuyorsunuz, işte kahramanlık bu diyebilir miyiz? Ev bütçesine katkı olsun diye, bir kaç mahalle ötede merdiven silen ama utanmasınlar diye bunu çocuklarından gizleyen bir kadın tanıyorum, o kahraman mıdır, yoksa iletişime değer birisi değil mi? Köşedeki manav var, arada konuşurum, sabaha karşı dörtte hale gidip sebze-meyve alıyormuş, gece on bire kadar açık, manavlar marketler gibi değildir, malları tazeliğini kaybetmesin diye hep soğuktur, neredeyse yirmi saat ayakta ve soğukta kalan bu manav yeteri kadar kahraman mıdır mesela? Çocuğunun doğduğunu telefondan öğrenen, daha ona dokunamadan, bir mayına basıp ölen er kahraman mıdır? Aynı erin, aynı olayı başka açıdan gören ve dağa çıkmış, başka bir mayına basarak ölmüş kardeşine ne dersiniz? Peki, hangisi kahraman bunların? Bunu en iyisi onların annellerine sormalı. Yine tanıdıklarımla devam edeyim, bir terzi tanırım, fermuar, etek kısaltma gibi basit işler yapıp geçimini sağlardı, sağ eline felç geldi, sonra hastam oldu ve sol eliyle dikiş dikmeyi öğrendi, hem de elli yaşından sonra, ekmek parası dedi, dilenemem, bir şeyler yapmam lazım, ona kahraman terzi diyelim mi? Madencilere ne desek, yukarıda iş mi yok, hergün tekdüze aşağıya iniyorsunuz, kahraman değilsiniz. Öldürücü mikroplarla içiçe çalışan mikrobiyologlar ve intaniyeciler, hergün aynı iş, aynı mikrop, dikkatli olun, bunun kahramanlık neresinde. Köy öğretmenleri, çöpçüler, pilotlar, balıkçılar....ben mesela, günde onlarca hasta görüyorum, yine de iletişim kesilecekler grubundayım sanırım.
Size göre nasıl bilmiyorum. Bana göre hiç tanımadığın bir çocuğun başını okşamak bile bir kahramanlıktır. Hayatlara dokunmak, en çok güç isteyen kahramanlıktır hem de.

Abırğa'yı görmek, duymak, ona ulaşmak için sıradan yaşamdan, aptalca rutinden kurtulmak gerek

Yıl 1960'ların ortalarıydı. Kendisiyle ilk kez karşılaştım. O beni gördü mü bilmiyorum, çalıların arasından süzülerek akan küçük arığın kenarında öylece uzanmış yatıyordu. Çalı dediysem, yani biz o zaman ona çalı derdik. ellerimize dikenleri bata bata meyvelerini toplar yerdik, yıllarca sonra adını öğrendim, o muhteşem lezzetin adı böğürtlenmiş. İşte tam da böğürtlenin altında öylece yatıyordu, önce ölü zannettik, sopayla dürtmeye kalmadı, ayaklarımızın hışırtılarından irkildi ve hızla kayarak uzaklaştı. Sonra hayatıma defalarca girdi, girmekle kalmadı tavuk kümesini temizlerken ayak bileğimden ısırdı. Tüm bunlara rağmen ona karşı oluşan hislerimi korku diye adlandırmıyorum. Sevgi değil belki ama saygı diyebilirim. Evet ben yılanı sayıyorum.
Geçenlerde yılan hayatıma bir daha dokundu. Bir masal grubundayım. Masal anlatmayı seviyorum, masal öğrenmeyi, toplamayı, yorumlamayı yani kısaca masalla ilgili her şeyi seviyorum. Bir masal anlattık. Bu masal binlerce yıldır, çok tanrılı dinler varken, tek tanrılı dinler varken hep anlatılmış. Masalın kahramanı Simurg namı diğer Zümrüdü Anka, batıdaki adıyla Phoenix. Masalı belki biliyorsunuz,bin bir zorlukla otuz kuşun birleşmesiyle Simurg oluşuyor ( Farsça'da Si=otuz, Murg=kuş demekmiş). Ve Kaf Dağı'nın en tepesindeki hayat ağacı'nın dallarına konuyor. Konuyor konmasına da kendisinin ne iş başardığının farkında değil.  Ağacın altında yatan bir yılan var. Hayat ağacının bekçisi olan bu yılana Orta Asya efsaneleri ''Abırğa'' diyor. İşte bu yılan bir bilge ve menzile ulaşan otuz kuşa gerçek Simurg olduklarını anlatıyor. Onlara bir ayna tutuyor. Ayna da ne var biliyor musunuz? Kuşların katettikleri yol, yani geçmişleri.
Herkese böyle bir yılan lazım. Olandan bitenden haberdar, değer ve takdir bilen, moral veren, olumlu, bardağı dolduran suyu görebilen, bilge bir yılan. Tam kafamız karışmışken, bunca yıl ne yaptım ki ben derken, konuşmaya başlayan bir yılan.Ne kadar kahraman  olduğumuzu, cesurca attığımız adımları, kayıp sandığımız kazançları gözler önüne seriveren bir yılan.
Abırğa'yı görmek, duymak, ona ulaşmak için sıradan yaşamdan, aptalca rutinden kurtulmak gerek. Yiyip, içip, üreyen, sadece kendi ailesi ve yakın çevresiyle sürü hayatı sürenlerle görüşmüyor. Demem o ki, gerçek anlamda var olalım, toprağın altında çürüyüp gitmeden gerçek anlamda var olalım.
Ben uğraşıyorum, var olmak için didiniyorum. Arada ardıma bakıyorum, aaa daha bir arpa boyu yol almışım derken, onun sesini duyuyorum . Yılanım bazen bir kitabın satırından, bazen bir film repliğinden sesleniyor bana. Bazen bindiğim otobüsün şöförü, çayımı uzatan garson, çaresiz bir hastam oluyor, test ediyor beni. Aynayı tutuyor, geçmişime bakıyorum, kurtulduğum sürü hayatımı hatırlayıp derin nefesler alıyorum. Yılana, yılanıma, benim hayat ağacımın bekçisine minnettarım....

Cinselliğe ilk adım atmada kurala göre davranmazsan, kadının namusu gidiyor, erkeğinse elinin kiri.
Bana ne yapacağımı tarif ettiler. Sadece bana mı? Bütün kadınların bedenlerini, ruhlarını, enerjilerini, coşkularını nasıl kullanacaklarını, onlar daha küçücük birer kızken tarif etmeye başladılar. Oturmana kalkmana dikkat et, bacağını ört, hadi kardeşine bak, sofrayı kur, etrafı topla. Biraz daha hatlar belirginleşince, dışarı çıkma, temizliğe yardım et, yemeği karıştır, bol kıyafetler giy memen belli oluyor, yürürken kalçanı sallama, falan filan. Sosyoekonomik sınıf ve eğitim  düzeyine göre farklılıklar olsa da, bizim rolümüz bu ülkede üç aşağı beş yukarı aynı. Okumanı engellemeyen hatta destekleyen bir ailen olsa bile, mesleğin olsa bile, paranı kazansan bile rol dağılımı böyle. Bu rol dağılımının içinde bir de ucube bekaret kavramı var. Zaten cinselliğe ilk adım atmada kurala göre davranmazsan, kadının namusu gidiyor, erkeğin elinin kiri. Birinin erkekliğe ilk adımı sünnet, düğün dernek kutlanıp aleme ilan edilirken, diğerinin kadınlığa ilk adımı adet kanaması saklanıp gizleniyor.
Daha atalarımız avcı toplayıcıyken, roller eşitmiş, erkek dişi ortak avlanır, ortak paylaşırlarmış. Hatta bir süre kadın doğurabildiği için, bir kerte üstün sayıldığı dönemler olmuş. Sonrası yerleşik tarım dönemi, ne olduysa o süreçte olmuş, kadın tarlada ve evde kalmayı yeğlemiş. Özgürlüğümüzden ilk ödünü bundan yaklaşık sekiz bin yıl kadar önce vermişiz. Üstelik hayatın bu şekilde devamından hoşlanmışız. Giderek artan yükü itirazsız kabullenmişiz. Ta ki yük altında belimiz çatırdıyana, ruhumuz kanayana dek. O zaman ne olmuş dersiniz. Bir başka kadın, yüke itirazı olan kadının yerini almış. Ya da bu itirazlar babanın, abinin veya kocanın kaba kuvvetiyle susturulmuş.
Erkek egemen düzen, kadından nemalanması sona ermesin diye kadın rekabetini öyle bir duruma getirmiş ki. Hale itiraz ederse, sırada Jale var, o istemezse Lale......Emine, Hatice, Fatma için de durum farklı değil
Sofrada baş köşe erkeğe ayrılmış, yemeğin en lezzetli kısmı onun tabağına konmuş. Sözünün üstüne söz, başının üstüne taş konmamış. Zaten bin yıllardır kollektif bilinçte yer alan bu rol, şarkılarda, filmlerde ve reklamlarda desteklenmiş. Erkeklerin ve erkekleşmiş kadınların elindeki büyük güç kapitalizm kadını işçi, eşya, köle, madde gibi sömürmüş ve sömürmeye devam ediyor. Ben çocukken ve genç kızken seyrettiğim Yeşilçam filmlerini hatırlıyorum da, sosyal içerikli olanlar, köylünün, işçinin, yoksulun sorunlarını anlatanlar dahil, kadının rolü namuslu kadın ve kutsal ana elbisesi içindeki o ikinci sınıf roldü, egemenler ezilenleri savunurken bile kadını eziyorlardı. O yıllarda, bu sinsiliği fark etmezdim ve göz yaşları içinde seyrederdim o filmleri.
Sonra okudum, bizim evde erkek yoktu, babam ben çocukken ölmüştü, üç kız kardeştik ama çocukluğu ve genç kadınlığı boyunca kendini ikinci sınıf hisseden annem, geçmişe olan tüm öfkesiyle erkek rolüne soyundu. Bu daha da kötüydü, kontrolü elinden kaçırma korkusu onu her gün biraz daha despot yaptı. Ve yıllar sonra maalesef aileye kendi ellerimle soktuğum erkek, tam kanser hücresi gibiydi, kurtulmaya çalıştıkça bulaşan ve yayılan. Yani kısaca yıllarca bana ne yapacağım tarif edildi. Kollektif bilincim zaten bu rolle yüklüydü, gerçi bu bilinçte özgür kadın, bilge kadın, kendi yaşam alanına kendi karar veren kadın, cinselliği seven ve doyasıya yaşayan kadın modelleri de vardı ama yaşanan kültür hangi modeli besliyorsa ipler onun eline geçiyordu. Dinin kadına bakışına gelince, o yok zaten. Kadına bakış olabilmesi için onun varlığının kabul edilmesi gerekir. Din kadını aynı tip, aynı renk örtünün altına saklıyor ve onu yok sayıyor. Yok saya saya, emeğini ve bedenini sonuna kadar sömürüyor.
Tablo bizim için bu kadar karanlık. Ancak bu zifiri karanlığın içinde ateş böcekleri gibi bireysel kurtuluşlar yok değil. Yeterli sayıda olmasa da, kadının rolünü yeni baştan yazan kadınlara haydi diyorum, savaşın, içinizdeki vahşi kadını çıkarın, rolünüze kendiniz karar verin. Daha söylenecek çok şey var, haydi kadınlar susmayın söyleyin. Kızlarım size sonsuz teşekkürler, tekrar dönüp içimdeki kadını bulmamdaki en büyük hazinelerim.... kızlarım.....